Capítulo 9

Cando cheguei á miña casa atopei á miña irmá chea de curiosidade, desexando coñecer detalles acerca da casa da señorita Havisham, e formuloume numerosas preguntas. Pronto recibín fortes golpes na caluga e nos ombreiros, e o meu rostro foi a chocar ignominiosamente contra a parede da cociña, por non seren as miñas respostas detalladas dabondo.

Se o medo de non ser comprendido está oculto no peito doutros rapaces no mesmo grao que en min –cousa probable, pois non teño razón ningunha para considerarme un fenómeno–, iso explicaría moitas estrañas reservas. Eu estaba convencido de que se describía a señorita Havisham segundo a viron os meus ollos, non sería comprendido de ningún xeito; e aínda que ela era, para min, completamente incomprensible, sentía a impresión de que cometería algo así como unha traizón se poñía de manifesto ante os ollos da señora Gargery como era en realidade (e isto sen falar para nada da señorita Estella). Daquela, dixen tan pouco como me foi posible, e iso valeume un novo empurrón contra a parede da cociña.

O peor de todo era que o fanfurriñeiro do tío Pumblechook, presa de devoradora curiosidade, a fin de informarse de canto eu vira e oíra, chegou na súa carruaxe á hora do té, para que lle dese toda clase de detalles. E tan só o temor do tormento que me auguraba aquel home cos seus ollos de peixe, coa súa boca aberta, co seu cabelo da cor da area e o seu cerebro cheo de preguntas aritméticas decidiume a mostrarme máis reticente que nunca.

–Ben, rapaz –empezou dicindo o tío Pumblechook en canto sentou xunto ao lume e na butaca de honor–. Como che foi pola cidade?

–Moi ben, señor –contestei, observando que a miña irmá se apresuraba a amosarme o puño pechado.

–Moi ben? –repetiu o señor Pumblechook–. Moi ben non é resposta ningunha. Explícanos que queres dicir con ese «moi ben».

Cando a fronte está manchada de cal, talvez conduce o cerebro a un estado de obstinación. Pero, sexa o que for, e coa fronte manchada de cal por mor dos golpes sufridos contra a parede da cociña, o feito é que a miña obstinación tiña a dureza do diamante. Reflexionei uns momentos e, coma se atopase unha idea nova, exclamei:

–Quero dicir que moi ben.

A miña irmá, proferindo unha exclamación de impaciencia, dispoñíase a lanzarse sobre min, que carecía ningunha defensa, porque Joe estaba ocupado na fragua, cando o señor Pumblechook se interpuxo, dicindo:

–Non, non te alteres. Deixa a este rapaz ao meu coidado, déixamo.

Entón o señor Pumblechook fíxome dar media volta para situarme fronte a fronte, coma se se dispuxese a cortarme o cabelo, e dixo:

–Ante todo, e para poñer en orde as ideas, dime cantas libras, xilins e peniques son corenta e tres peniques.

Eu calculei as consecuencias de contestar «catrocentas libras», pero, comprendendo que me serían desfavorables, repliquei o mellor posible e cun erro duns oito peniques. Entón o señor Pumblechook advertiume que doce peniques facían un xilin e que corenta peniques eran tres xilis e catro peniques. Logo engadiu:

–Agora contéstame a canto equivalen corenta e tres peniques.

Logo dun instante de reflexión, díxenlle:

–Non o sei.

Eu estaba tan irritado que en realidade ignoro se o sabía ou non.

O señor Pumblechook moveu a cabeza, moi anoxado tamén, e logo preguntoume:

–Non che parece que corenta e tres peniques equivalen a sete xilins, seis peniques e tres cuartos de penique?

–Si –contesteille.

E malia darme ao instante a miña irmá un par de tiróns nas orellas, satisfíxome moito observar que a miña resposta anulou a broma do señor Pumblechook e que lo deixou desconcertado.

–Ben, rapaz –dixo en canto se repuxo–. Agora dinos como é a señorita Havisham.

E ao mesmo tempo cruzou os brazos sobre o peito.

–Moi alta e morena –contestei.

–É así, tío? –preguntou a miña irmá.

O señor Pumblechook afirmou cun movemento de cabeza, e diso inferín que xamais vira á señorita Havisham, posto que non se parecía en nada á miña descrición.

–Moi ben –dixo o señor Pumblechook, oufano–. Agora vai dicírnolo todo. Xa é noso.

–Pode crerme, tío –replicou a señora Gargery–, oxalá estivese vostede sempre aquí para dominalo, porque coñece moi ben o modo de tratalo.

–E dime, rapaz: que estaba facendo cando chegaches á súa casa? –preguntou o señor Pumblechook.

–Estaba sentada –contestei– nun coche tapizado de veludo negro.

O señor Pumblechook e a señora Joe miráronse un a outro, moi asombrados, e repetiron:

–Nun coche tapizado de veludo negro?

–Si –dixen–. E a señorita Estella, é dicir, a súa sobriña, segundo creo, serviulle un pastel e unha botella de viño nunha bandexa de ouro que fixo pasar polo portelo do coche. Eu empoleireime na traseira para comer a miña parte, porque me ordenaron que así o fixese.

–Había alguén máis alí? –preguntou o señor Pumblechook.

–Catro cans –contestei.

–Pequenos ou grandes?

–Inmensos –dixen–. E pelexaban un con outro por unhas costelas de tenreira que lles serviron nunha bandexa de prata.

O señor Pumblechook e a señora Gargery miráronse outra vez co maior asombro. Eu estaba verdaderamente furioso, como unha testemuña teimuda sometida á tortura, e naqueles momentos sería capaz de referirlles calquera cousa.

–E onde estaba ese coche? –preguntou a miña irmá.

–No cuarto da señorita Havisham.

Eles miráronse outra vez.

–Pero ese coche carecía de cabalos –engadín no momento en que me dispoñía xa a falar de catro corceis ricamente engualdrapados, pois pareceume pouco dotalos de arneses.

–É posible iso, tío? –preguntou a señora Gargery–. Que quererá dicir este rapaz?

–A miña opinión –contestou o señor Pumblechook– é que se trata dun coche sedán. Xa sabe vostede que ela é moi caprichosa, moito… dabondo para pasar os días metida na carruaxe.

–Viuna vostede algunha vez nela, tío? –preguntou a señora Gargery.

–Como queres que a vise se xamais fun admitido á súa presenza? Nunca puxen os ollos nela.

–Meu Deus, tío! Eu cría que vostede falara moitas veces con ela.

–Non sabes –engadiu o señor Pumblechook– que cantas veces estiven alí me levaron á parte exterior da porta do seu cuarto e así ela falábame a través da madeira? Non me digas agora que non coñeces este detalle. Porén, o rapaz entrou alí para xogar. E a que xogaches, rapaz?

–Xogabamos con bandeiras –dixen.

Hei de observar ao lector que eu mesmo me asombro ao recordar as mentiras que dixen aquel día.

–Bandeiras? –repetiu a miña irmá.

–Si –exclamei–. Estella axitaba unha bandeira azul, eu unha vermella e a señorita Havisham facía ondear, sacándoa polo portelo do seu coche, outra chea de estrelas douradas. Ademais, todos brandiamos as nosas espadas e dabamos vivas.

–Espadas? –exclamou a miña irmá–. De onde as sacastes?

–Dun armario –dixen–. E alí vin tamén pistolas…, conservas e pílulas. Ademais, no cuarto non entraba a luz do día, senón que estaba iluminado con candeas.

–Isto é verdade –dixo o señor Pumblechook movendo a cabeza con gravidade–. Polo que puiden ver eu mesmo, isto é absolutamente certo.

Os dous quedaron mirándose, e eu mireinos tamén, vixiando, ao mesmo tempo que pregaba coa man dereita a perneira do pantalón do mesmo lado.

Se me formulasen máis preguntas, sen ningunha dúbida traizoaríame eu mesmo, porque xa estaba a piques de mencionar que no patio había un globo, e talvez vacilaría ao dicilo, porque as miñas calidades inventivas estaban indecisas entre afirmar a existencia daquel aparello estraño ou dun oso na fábrica de cervexa. Pero eles estaban tan ocupados en discutir as marabillas que eu ofrecer á súa consideración que eludín o perigo de seguir falando. A discusión proseguía aínda cando Joe volveu do seu traballo para tomar unha cunca de té. E a miña irmá, máis para expansionarse que como atención cara a el, referiulle as miñas finxidas aventuras.

Pero cando vin que Joe abría os azuis ollos e miraba a todos os lados co maior asombro, os remorsos apoderáronse de min; mais iso só ocorría mentres o miraba a el e non cando fixaba a miña vista nos demais. Con respecto a Joe, e tan só ao pensar nel, considerábame a min mesmo un monstro mentres os tres discutían as vantaxes que podería reportarme o favor e o coñecemento da señorita Havisham. Non tiñan a menor dúbida de que esta «faría algo» por min; as súas dúbidas referíanse tan só ao xeito de facer este «algo». A miña irmá aseguraba que recibiría diñeiro. O señor Pumblechook cría, máis ben, que como premio se me poría de aprendiz nalgún comercio agradable, por exemplo no de cereais e sementes. En canto a Joe, discrepou dos dous ao suxerir que quizais me regalase un dos cans que pelexaran polas costelas de tenreira.

–Se es tan parvo que non tes outras ideas máis aceptables –dixo a miña irmá –vale máis que vaias continuar co traballo.

Joe apresurouse a obedecer.

Cando o señor Pumblechook marchou e cando a miña irmá se entregaba á limpeza da casa, eu dirixinme á fragua de Joe e quedei con el ata que terminou o traballo do día. Entón decidinme a dicirlle:

–Antes de que se apague o lume, Joe, gustaríame dicirche algo.

–De verdade, Pip? –preguntou Joe achegando á fragua o banco de ferrar–. Pois fala. Que é, Pip?

–Mira, Joe –dixen agarrándome a unha manga da camisa que tiña remangada e empezando a retorcela entre os dedos–. Acórdaste do que dixen acerca da señorita Havisham?

–Que se me acordo? –exclamou Joe–. Claro! É marabilloso!

–Pois mira, Joe. Nada diso é verdade.

–Que me contas, Pip? –exclamou Joe co maior asombro–. Seica queres dicirme que…?

–Si. Non son máis que mentiras, Joe.

—Pero supoño que non o será todo o que dixeches. Estou case seguro de que non vas dicirme que non existe o coche tapizado de veludo negro.

E á vez que eu movía negativamente a cabeza, engadiu:

–Polo menos estaban os cans, verdade, Pip? Aínda que non lles servisen costelas de tenreira, cans si habería.

–Tampouco, Joe.

–Nin un can? –preguntou el–. Nin un cachorro?

–Non, Joe. Non había nada diso.

Mentres miraba tristemente a Joe, este contemplábame co maior desencanto.

–Pero, Pip, non podo crelo. Por que o dixeches?

–O peor, Joe, é que non o sei.

–É terrible –exclamou Joe–. Espantoso! Que demo te posuía?

–Ignóroo, Joe –contestei soltando a manga da camisa e sentando nas cinzas, aos seus pés e coa cabeza inclinada ao chan–. Pero oxalá non me ensinases a chamarlles «mozos» ás sotas e oxalá as miñas botas fosen menos ordinarias e as miñas mans menos bastas.

Entón conteille a Joe que era moi desgraciado, e que non me sentín con forzas para explicarme coa señora Gargery e co señor Pumblechook, que tan mal me trataban, e que na casa da señorita Havisham había unha moza terriblemente orgullosa, que me consideraba moi ordinario, e como comprendín que o cualificativo era xusto, disgustábame enormemente merecelo. E esa foi a orixe das mentiras que contei, aínda que eu mesmo non podía comprender por que as dixera.

Este era un caso de metafísica tan difícil para Joe como para min. Pero el apresurouse a extraelo da rexión metafísica e así puido vencelo.

–Podes estar seguro de algo, Pip –dixo Joe tras reflexionar un intre–, e é que as mentiras non son máis que mentiras. Sempre que se presentan non deberían facelo e proceden do pai da mentira, portándose do mesmo xeito ca el. Non me fales máis disto, Pip. Este non é o camiño para deixar de ser ordinario, aínda que comprendo ben por que dixeron que eras ordinario. Nalgunhas cousas es extraordinario. Por exemplo, es extraordinariamente pequeno e un estudante soberbio.

–De ningún xeito, Joe –contestei–. Son ignorante e estou moi atrasado.

–Como queres que crea iso, Pip? Acaso non vin a carta que me escribiches onte á noite? Ata estaba escrita en letras de imprenta. Bastante me fixei niso. E, con todo, podo xurar que a xente instruída non é capaz de escribir en letras de imprenta.

–Ten en conta, Joe, que sei pouco menos que nada. Ti ilusiónaste con respecto a min. Non é máis que iso.

–En fin, Pip –dixo Joe–. Tanto se é así como se non, cómpre ser un escolar ordinario antes de chegar a ser extraordinario. O mesmo rei, sentado no trono e coa coroa na cabeza, sería incapaz de escribir as súas actas do Parlamento en letras de imprenta se cando non era máis que príncipe non empezase a aprender o alfabeto. Isto é indubidable –engadiu movendo significativamente a cabeza–. E tivo que empezar polo A ata chegar ao Z, e estou seguro diso, aínda que non o saiba por experiencia propia.

Había certa esperanza naquelas sabias palabras, e iso deume algún ánimo.

–Ademais, creo –proseguiu Joe– que sería mellor que as persoas ordinarias seguisen tratando ás que son como elas, no canto de ir xogar con personaxes extraordinarios. Iso faime pensar que, polo menos, poderase crer que naquela casa haxa sequera unha bandeira.

–Non, Joe.

–Pois creme que o sinto moito, Pip. Podemos falarnos con franqueza, sen o temor de que a túa irmá se irrite. E o mellor será que non nos acordemos diso, coma se non fose intencionado. E agora mira, Pip. Eu, que son bo amigo teu, vou dicirche unha cousa. Se polo camiño recto non podes chegar a ser unha persoa extraordinaria, xamais o conseguirás indo polos camiños tortos. Agora non lles contes máis mentiras e procura vivir e morrer feliz.

–Non estás anoxado comigo, Joe?

–Non, querido Pip. Pero, tendo en conta que as túas mentiras foron extraordinarias e que falaches de costelas de tenreira e de cans que pelexaban, eu, que son bo amigo teu, aconsellareiche que cando te vaias deitar non te acordes máis diso. É canto teño que dicirche, e que non o fagas nunca máis.

Cando me vin no meu cuartiño e recei as miñas oracións, non esquecín a recomendación de Joe, pero, con todo, a miña mente infantil achábase nun estado tal de intranquilidade e de desagradecemento, que mesmo despois de levar deitado un bo anaco pensei no ordinario que consideraría Estella a Joe, que non era máis que un pobre ferreiro, e o grosas e bastas que lle parecerían as súas mans e as solas das súas botas. Pensei, entón, en que Joe e a miña irmá estaban sentados na cociña naquel mesmo momento, e tamén en que tanto a señorita Havisham como Estella non se sentaran nunca na cociña, porque estaban moi por encima do nivel destas vidas tan vulgares. Quedei durmido recordando o que eu facía cando estaba na casa da señorita Havisham, coma se permanecese alí durante semanas e meses, no canto dalgunhas horas, e coma se fose asunto moi antigo, no canto de ocorrer aquel mesmo día.

O cal foi memorable para min, porque me fixo cambiar en gran medida. Pero sempre ocorre así en calquera vida. Imaxinemos que dela se segrega calquera día, e pénsese no diferente que sería o curso daquela existencia. É conveniente que o lector faga unha pausa ao ler isto, e pense por un momento na longa cadea de ferro ou de ouro, de espiñas ou de flores, que xamais o rodeou a non ser polo primeiro elo que se formou nun día memorable.