Capítulo 19

A mañá trouxo unha diferenza considerable na miña esperanza xeral da vida e fíxoa tan brillante que apenas me parecía a mesma. O que máis pesaba na miña mente era a consideración de que só faltaban seis días para o da miña marcha; porque non podía deixar de abrigar o receo de que mentres tanto podía ocorrer algo en Londres e que cando eu chegase alí o asunto estivese estragado ou destruído por completo.

Joe e Biddy mostráronse amables e cariñosos cando lles falei da nosa próxima separación, pero só se referiron a ela cando eu o fixen. Despois de almorzar, Joe sacou o meu contrato de aprendizaxe do armario do salón e ambos o botamos ao lume, o cal me deu a sensación de que xa estaba libre. Con esta novidade da miña emancipación fun á igrexa con Joe, e pensei que se o sacerdote o soubese todo, non lería o fragmento referente ao home rico e ao reino dos ceos. Despois de comer, cedo, saín só a dar un paseo, propoñéndome despedirme canto antes das brañas. Cando pasaba xunto á igrexa, sentín (como me ocorreu durante o servizo relixioso pola mañá) unha compaixón sublime cara aos pobres seres destinados a ir alí un domingo tras outro, durante toda a súa vida, para acabar por xacer escuramente entre os verdes terrapléns. Prometinme facer algo por eles un día ou outro, e formei o plan de ofrecerlles unha comida de carne asada, pudding de ameixas, un litro de cervexa e catro litros de condescendencia en beneficio de todos os habitantes da vila. Antes pensara moitas veces e cun sentimento parecido á vergonza nas relacións que sostiven co fuxitivo a quen vin coxear por aquelas tumbas. Estas eran as miñas ideas naquel domingo, pois o lugar recordábame a aquel pobre desgraciado vestido de farrapos e tremendo, co seu grillón de presidiario e o seu traxe de tal. O meu único consolo era dicirme que aquilo ocorrera moito tempo atrás, que sen dúbida sería levado a moita distancia e que, ademais, estaba morto para min, sen contar coa posibilidade de que realmente falecese.

Xa non máis terras baixas, non máis diques e comportas, non máis gando apacentando na herba. Todo iso, malia a súa monotonía, parecíame ter agora un aspecto moito máis respectable, e sentía a impresión de que se ofrecía á miña contemplación para que o mirase tanto como quixese, como posuidor de tan gran porvir. Adeus, sinxelas amizades da miña infancia! En diante viviría en Londres e entre grandezas e non me dedicaría xa ao oficio de ferreiro e naquel sitio. Satisfeito e animoso dirixinme á vella batería, e alí tendinme para pensar se a señorita Havisham me destinaba a Estella. Así quedei durmido. Ao espertar sorprendeume moito ver a Joe sentado ao meu lado e fumando a súa pipa. Saudoume con alegre sorriso en canto abrín os ollos e dixo:

–Como é por última vez, Pip, pareceume ben seguirte.

–Alégrome moito de que o fixeches, Joe.

–Grazas, Pip.

–Podes estar seguro, querido Joe –engadín despois de darnos a man–, de que nunca te esquecerei.

–Oh, non, Pip!–dixo Joe, persuadido-. Estou seguro diso. Somos vellos amigos. O que ocorre é que eu necesitei algún tempo para afacerme á idea da nosa separación. Foi unha cousa moi extraordinaria. Non é verdade?

En certo xeito, non me compracía o feito de que Joe estivese tan seguro. Gustaríame máis advertir nel algunha emoción ou que me contestase: «Iso hónrate moito, Pip», ou algo polo estilo. Daquela, non fixen ningunha observación á primeira resposta de Joe, e ao referirme á segunda, acerca de que a noticia chegara moi repentinamente, díxenlle que eu sempre desexara ser un cabaleiro e que continuamente pensaba no que faría se o fose.

–De verdade? –exclamou Joe–. É asombroso.

–É unha mágoa, Joe –dixen eu–, que non adiantases un pouco máis nas leccións que che daba. Non é verdade?

–Non o sei –contestou Joe–. Teño a cabeza tan dura! Non son mestre máis que no meu oficio. Sempre foi unha mágoa a miña dureza de caletre. Pero non é de sentir máis agora que o ano anterior. Non che parece?

O que eu quería dicir era que cando tomase posesión das miñas propiedades e puidese facer algo en beneficio de Joe, sería moito máis agradable que el estivese máis instruído para mellorar de posición. Pero el ignoraba tan por completo esa intención miña, que me pareceu mellor mencionarlla con preferencia a Biddy.

Por iso, cando regresamos á casa e tomamos o té, levei a Biddy ao noso xardinciño, situado ao carón da rúa, e despois de dicirlle dun modo vago que non a esquecería nunca, engadín que tiña que pedirlle un favor.

–E este é, Biddy –continuei–, que non deixarás de aproveitar ningunha oportunidade de axudar un pouco a Joe.

–De que xeito? –preguntou Biddy mirándome en fite.

–Pois verás. Joe é un bo rapaz. En realidade, creo que é o mellor de cantos homes viven na terra, pero está moi atrasado nalgunhas cousas. Por exemplo, Biddy, na súa instrución e nas súas maneiras.

Malia que, mentres falaba, eu miraba a Biddy e de que ela abriu moito os ollos en canto terminei, non me mirou.

–Oh, as súas maneiras! Parécenche malas, entón? –preguntou Biddy arrincando unha folla de grosella negra.

–Querida Biddy, as súas maneiras están moi ben para a aldea…

–Pois se están ben aquí… –interrompeu Biddy mirando en fite a folla que tiña na man.

–Pero se eu puidese poñer a Joe nunha esfera superior, como espero facelo en canto entre en posesión das miñas propiedades, as súas maneiras non parecerían entón moi boas.

–E ti cres que el sabe iso? –preguntou Biddy.

Esta era unha pregunta tan provocadora (porque xamais se me ocorreu tal cousa), que me apresurei a replicar, con acento fosco:

–Que queres dicir, Biddy?

Esta, despois de estrullar a folla entre as mans, e desde entón o aroma do groselleiro negro recordoume sempre aquela tarde no xardín, situado á beira da rúa, dixo:

–Terás en conta que talvez el sexa orgulloso?

–Orgulloso? –repetín con desdeñosa énfase.

–Oh, hai moitas clases de orgullo! –dixo Biddy fitándome e meneando a cabeza–. Non todo o orgullo é da mesma clase.

–Ben. E por que non continúas? –preguntei.

–Non é todo da mesma clase –proseguiu Biddy–. Talvez sexa demasiado orgulloso para permitir que alguén o saque do lugar que ocupa dignamente e no cal merece o respecto xeral. Para dicirche a verdade, creo que sente este orgullo, aínda que pareza atrevemento en min dicir tal cousa, porque sen dúbida ti o coñeces mellor ca min.

–Asegúroche, Biddy –dixen–, que me sabe moi mal que penses así. Non o esperaba. Es envexosa, Biddy, e ademais, criticona. O que ocorre é que estás desgustada pola mellora da miña fortuna e non podes evitar o demostralo.

–Se pensas deste xeito –replicou Biddy–, non teño inconveniente en que o digas. Repíteo se che parece ben.

–Pois se ti queres ser así, Biddy –dixen eu en ton virtuoso e superior–, non me botes a min a culpa. Sábeme moi mal ver estas cousas, aínda que comprendo que é un lado desagradable da natureza humana. O que quería rogarche é que aproveitases todas as pequenas oportunidades que se presentarán logo da miña marcha para mellorar o meu querido Joe. Pero despois de oírte, xa non che pido nada. Non sabes o que sinto descubrir en ti este sentimento, Biddy –repetín –é un lado desagradable da natureza humana.

–Tanto se me censuras como se me das a túa aprobación –contestou a pobre Biddy–, podes estar seguro de que sempre farei canto estea na miña man. E calquera que sexa a opinión que leves de min, iso non causará ningunha díferencia no meu recordo de ti. Con todo, un cabaleiro non debe ser inxusto –engadiu Biddy volvendo a cabeza.

Eu volvín repetirlle, coa maior vehemencia, que iso era un lado malo da natureza humana (cuxo sentimento, aínda que aplicándoo a distinta persoa, era seguramente certo), e afasteime de Biddy mentres esta se dirixía á casa. Fun á porta do xardín e dei un triste paseo ata a hora da cea, sentindo novamente que era moi triste e raro que aquela noite, a segunda da miña brillante fortuna, me parecese tan solitaria e desagradable como a primeira.

Pero de novo a mañá fixo brillante a miña esperanza, e estendín a miña clemencia cara a Biddy, de modo que ambos abandonamos a discusión daquel asunto. Tras vestirme co mellor traxe que tiña, fun á cidade tan cedo como puiden para atopar as tendas abertas e presenteime ao xastre señor Trabb, que naquel momento almorzaba na rebotica, e, non crendo necesario saír a recibirme, indicoume que entrase.

–Que hai? –dixo o señor Trabb con ton de protección–. Como está vostede e que desexa?

O señor Trabb cortara o seu bolo quente en tres rebanadas e untábaas con manteiga antes de poñelas unha encima doutra. Era un solteirón que vivía moi ben; a súa aberta fiestra daba a un xardinciño e a unha horta moi bonitos, e na parede, xunto á cheminea, había unha magnífica caixa forte, de ferro, e non dubidei de que dentro estaba encerrada unha gran cantidade de diñeiro en sacos.

–Señor Trabb –dixen–. Sábeme moi mal falar disto, porque parece unha fanfurriñada, pero o caso é que cheguei a obter boas propiedades.

Notouse un cambio no señor Trabb. Esqueceu a manteiga e as rebandas do bolo, levantouse do asento que ocupaba á beira da cama e limpou os dedos no mantel, exclamando:

–Deus me bendiga!

–Teño que ir a Londres ao encontro do meu titor –dixen eu, sacando distraidamente unhas guineas do peto e mirándoas logo–, e preciso un traxe elegante que poñer. Desde logo penso pagalo en moeda contante e soante –engadín pensando que quizais non se fiaría.

–Meu querido señor –dixo o señor Trabb mentres se inclinaba respectuosamente e logo abría os brazos tomándose a liberdade de tocarme ambos os cóbados–. Faga o favor de non darme un desgusto falando diso. Permitirame felicitalo? Quere vostede facerme o favor de dirixirse á tenda?

O aprendiz do señor Trabb era o máis atrevido de toda a rexión. Cando eu entrei estaba varrendo a tenda, e adozou esta tarefa varrendo por encima de min. Seguía entregado á mesma ocupación cando saín á tenda co señor Trabb, e el entón golpeou coa vasoira todos os recunchos e obstáculos posibles, co fin de expresar, segundo puiden comprender, a súa igualdade con calquera ferreiro vivo ou morto.

–Non fagas ruído! –gritoulle o señor Trabb coa maior severidade–, ou arríncoche a cabeza dunha pancada. Fágame o favor de sentar, cabaleiro. Este –dixo o señor Trabb baixando unha peza de pano e estendéndoa sobre o mostrador antes de meter a man por baixo, para mostrar o brillo– é un xénero excelente. Podo recomendalo para o seu obxecto, cabaleiro, porque realmente é de calidade superior. Pero tamén verá outros. Dáme o número catro, ti –engadiu dirixíndose ao raparigo e mirándoo dun modo ameazador, pois temía que aquel desvergonzado me fixese algunha trastada coa vasoira ou outra demostración de familiaridade.

O señor Trabb non separou os ollos do rapaz ata que este deixou o xénero número catro sobre o mostrador e estivo outra vez a unha distancia prudencial. Entón ordenoulle que trouxese o número cinco e o número oito.

–Ollo con facer trasnadas –engadiu o señor Trabb–, porque che aseguro que te acordarás durante toda a túa vida.

O señor Trabb inclinouse entón sobre o número catro e con deferente confianza recomendoumo como artigo moi lixeiro para o verán, engadindo que estaba de moda entre a nobreza e a xente de diñeiro. Era un artigo que el consideraría como un honor que vestise a un distinguido cidadán, no caso de que puidese chamarme tal.

–Non traes os números cinco e oito, bandido? –díxolle o señor Trabb ao rapaz–. Ou prefires que te saque a couces da tenda e vaia buscalos eu mesmo?

Axudado polo bo xuízo do señor Trabb, elixín a tea para un traxe, e entón volvemos ao salón para tomar as medidas. Porque malia que o señor Trabb xa as tiña e de que estivo satisfeito delas, díxome entón que, nas actuais circunstancias, non as consideraba convenientes. Por iso o señor Trabb me mediu e me calculou na sala coma se eu fose un terreo e el un agrimensor distinguido, e deuse a si mesmo tanto traballo que cheguei a sentir a dúbida de que o prezo do traxe non chegaría a recompensarlle as molestias. Cando por fin terminou e conveu en mandar o traxe o xoves seguinte á casa do señor Pumblechook, dixo, mentres tiña a man na pechadura da porta do salón:

–Comprendo, cabaleiro, que as persoas distinguidas de Londres non poden ser parroquianos dun xastre rural, como regra xeral. Pero se, de cando en vez, quixese vostede dar unha volta por aquí na súa calidade de habitante de Londres, eu quedaría profundamente agradecido. Bos días, cabaleiro. Estou moi agradecido… A porta!

Estas últimas palabras foron dirixidas ao rapaz, que non se decatou do seu significado. Pero vino quedar pampo cando o seu mestre me quitaba as pelusas da roupa coas súas propias mans, e a miña primeira experiencia decisiva do estupendo poder do diñeiro foi que, moralmente, dominara ao aprendiz de Trabb.

Despois de tan memorable acontecemento fun á casa do sombreireiro, do zapateiro e do vendedor de xéneros de punto, estrañado de que o meu equipo requirise os servizos de tantas profesións. Tamén fun á cocheira e tomei un asento para as sete da mañá do sábado. Non era xa necesario explicar por todas as partes o cambio da miña situación; pero cando facía algunha alusión a isto, a consecuencia era que o menestral que estaba comigo deixaba de fixar a súa atención a través da fiestra da rúa alta, para concentrar a súa mente en min. Tras pedir todo o que necesitaba, dirixín os meus pasos cara á casa de Pumblechook, e cando me achegaba ao establecemento deste, vino en pé ante a porta.

Esperábame coa maior impaciencia. Moi cedo saíra na súa carruaxe, e como foi á fragua informárase das noticias. Preparara unha colación para min no salón Barnwell, e tamén ordenou ao seu empregado saír a atenderme en canto pasou a miña sagrada persoa.

–Meu querido amigo! –dixo o señor Pumblechook colléndome ambas as mans cando estivemos sós e ante o refrixerio-. Non sabe vostede canto me alegro da súa boa fortuna! Por outra banda, é moi merecida, si, moi merecida.

Con iso quería referirse ao asunto, e eu formei moi bo concepto do seu modo de expresarse.

–E pensar… –engadiu o señor Pumblechook despois de dar un suspiro de admiración e de contemplarme por uns instantes–, pensar que eu sexa o humilde instrumento para que vostede alcance iso é unha recompensa que me enorgullece.

Roguei ao señor Pumblechook que recordase que nada debía dicirse nin insinuarse acerca daquilo.

–Meu querido e mozo amigo –dixo o señor Pumblechook–, supoño que me permitirá vostede chamarlle así…

–Naturalmente –contestei eu.

Entón o señor Pumblechook volveu collerme con ambas as mans e comunicoulle ao seu chaleco un movemento en aparencia debido á emoción, aínda que aquela peza estaba bastante caída.

–Meu querido mozo e amigo, descanse vostede en min, seguro de que na súa ausencia farei canto poida para recordar este detalle a Joe. Joe! –engadiu o señor Pumblechook con ton de mágoa.

Logo meneou a cabeza e golpeouna significativamente, para dar a entender a súa opinión de que as calidades intelectuais do meu amigo eran algo deficientes.

–Pero meu querido mozo e amigo –engadiu o señor Pumblechook–, debe vostede de estar famento e caendo de cansazo. Sente. Aquí hai un polo, unha lingua e outras cousiñas que espero que non desdeñará vostede. Pero é posible? –engadiu o señor Pumblechook levantándose inmediatamente despois que sentar– que ante min teña o mesmo mozo a quen sempre apoiei nos tempos da súa feliz infancia? E será posible que eu poida…?

Indubidablemente referíase ao seu desexo de estreitarme a man. Consentín, e el fíxoo co maior fervor. Logo sentou outra vez.

–Aquí hai viño –dixo o señor Pumblechook–. Bebamos para dar grazas á fortuna, e oxalá sempre outorgue os seus favores con tanto acerto. E, con todo, non podo –dixo o señor Pumblechook levantándose outra vez– ver diante de min unha persoa e beber á súa saúde sen…

Díxenlle que fixese o que lle parecese mellor, e estreitoume novamente a man. Logo baleirou o seu vaso e púxoo cara abaixo en canto estivo baleiro. Eu fixen o mesmo, e si invertese a posición do meu propio corpo despois de beber, o viño non podería dirixirse máis directamente á miña cabeza. O señor Pumblechook serviume un zanco de polo e a mellor tallada da lingua, e, por outra banda, pareceu non coidarse de si mesmo.

–Ah, polo, pouco imaxinabas –dixo o señor Pumblechook apostrofando á ave que estaba no prato–, pouco imaxinabas, cando ías polo curral, o que te esperaba! Pouco pensaches que chegarías a servir de alimento, baixo este humilde teito, a unha persoa que…, talvez sexa unha debilidade –engadiu o señor Pumblechook poñéndose en pé outra vez–, pero permíteme…?

Empezaba xa a ser innecesaria a miña resposta de que podía estreitarme a man, e por iso fíxoo deseguido, e non puiden descubrir como logrou facelo tantas veces sen ferirse co meu coitelo.

–E en canto á súa irmá –dixo despois de comer por espazo duns instantes–, a que tivo o honor de crialo con biberón… A pobre é un espectáculo doloroso, e moito máis cando se pensa que non está en situación de comprender este honor. Non lle parece…?

Vin que se dispoñía a estreitarme a man outra vez, e detíveno exclamando:

–Beberemos á súa saúde.

–Ah! –exclamou o señor Pumblechook apoiándose no respaldo da cadeira e penetrado de admiración–. Canta nobreza hai en vostede, cabaleiro! –Non sei a que cabaleiro se refería, pero certamente non era eu, aínda que non había alí outra persoa–. Canta nobreza hai en vostede! Sempre afable e sempre indulxente! Talvez –dixo o servil Pumblechook deixando sobre a mesa o seu vaso cheo, no seu apresuramento por poñerse en pé–, talvez ante unha persoa vulgar eu parecería pesado, pero…

En canto me estreitou a man volveu sentar e bebeu á saúde da miña irmá.

–Estariamos cegos –dixo entón –se esquecésemos o mal carácter que tiña; pero hai que confesar tamén que as súas intencións sempre eran boas.

Entón empecei a observar que o seu rostro estaba moi encarnado, e, en canto a min mesmo, tiña o rostro arroibado e proíame.

Díxenlle ao señor Pumblechook que dera orde de que mandasen o meu traxe á súa casa, e el quedou estático de admiración ao ver que o distinguía de tal modo. Expliqueille os meus desexos de evitar os ruxerruxes e a admiración da miña aldea, e puxo nas mesmas nubes a miña previsión. Expresou a súa convicción de que ninguén máis que el mesmo era digno da miña confianza, e deume a man outra vez. Logo preguntoume tenramente se me acordaba dos nosos xogos infantís, cando me propoñía sumas e como os dous conviñemos en que eu entrase de aprendiz con Joe; tamén fixo memoria de que el sempre foi o meu preferido e o meu amigo máis querido. Pero, aínda que eu bebese dez veces o viño que inxerira, malia iso nunca me convenceu de que as súas relacións comigo foron as que aseguraba; no máis profundo do meu corazón rexeitaría indignado aquela idea. Con todo, lembro que cheguei a convencerme de que xulgara mal a aquel home, que resultaba ser práctico e bondadoso.

Por graos empezou a demostrarme tal confianza, que me pediu o meu consello con respecto aos seus propios asuntos. Mencionou que nunca se presentara unha ocasión tan favorable como aquela para acaparar o negocio de grans e sementes no seu propio establecemento, no caso de que se ampliase considerablemente. O único que necesitaba para alcanzar así unha enorme fortuna era ter algo máis de capital. Estas foron as súas palabras: máis capital. E Pumblechook cría que este capital podería interesalo nos seus negocios un socio que non tería nada que facer máis que pasear e examinar de cando en vez os libros e visitalo dúas veces ao ano para levar os seus beneficios, a razón do cincuenta por cento. Iso parecíalle unha excelente oportunidade para un mozo animoso que tivese bens e que, polo tanto, sería digna de fixar a súa atención. Que pensaba eu diso? El daba moito valor ás miñas opinións, e por iso me preguntaba acerca do particular. Eu díxenlle que esperase un pouco. Esta resposta impresionouno de tal xeito que xa non me pediu permiso para estreitarme as mans, senón que dixo que tiña que facelo, e cumpriu o seu desexo.

Bebemos todo o viño, e o señor Pumblechook aseguroume varias veces que faría canto estivese na súa man para poñer a Joe á altura conveniente (aínda que eu ignoraba cal era esta) e que me prestaría eficaces e constantes servizos (servizos cuxa natureza eu ignoraba). Tamén me deu a coñecer, por vez primeira na miña vida e certamente despois de gardar o seu segredo dun modo abraiante, que sempre dixera de min: «Este rapaz sae do común e fíxense en que a súa fortuna será extraordinaria.» Dixo con lacrimoso sorriso que recordar iso era unha cousa singular, e eu convín niso. Finalmente saín ao aire libre, dándome conta, aínda que dun modo vago, de que na conduta do sol había algo raro, e entón fixeime en que, sen darme conta, chegara á barreira do portádego, sen ter en conta para nada o camiño.

Espertei ao oír que me chamaba o señor Pumblechook. Estaba a algunha distancia máis aló, na rúa chea de sol, e facíame expresivos xestos para que me detivese. Obedecín mentres el chegaba alasante ao meu lado.

–Non, meu querido amigo –dixo en canto recobrou bastante o alento para poder falar–. Non será así, se podo evitalo. Esta ocasión non pode pasar sen esta mostra de afecto pola súa banda. Serame permitido, como vello amigo e como persoa que lle desexa toda sorte de ditas…?

Estreitamos a man por centésima vez polo menos, e logo el ordenoulle, moi indignado, a un carreteiro novo que pasaba polo meu lado que se apartase do meu camiño. Deume a súa bendición e quedou axitando a man ata que eu pasei a revolta do camiño; entón dirixinme a un campo, e antes de proseguir a miña marcha cara á casa botei unha soneca baixo uns matos. Poucos efectos tiña que levar a Londres, pois a maior parte dos que posuía non eran conformes á miña nova posición. Pero aquela mesma tarde empecei a arranxar a miña equipaxe e levei moitas cousas, aínda que estaba persuadido de que non as necesitaría ao día seguinte; con todo, todo o fixen para dar a entender que non había un momento que perder.

Así pasaron o martes, o mércores e o xoves; o venres pola mañá fun á casa do señor Pumblechook para poñer o novo traxe e facer unha visita á señorita Havisham. O señor Pumblechook cedeume o seu propio cuato para que me vestise, e entón observei que estaba adornado con cortinas limpas e expresamente para aquel acontecemento. O traxe, como é natural, foi para min case un desencanto. É probable que todo traxe novo e moi esperado resulte, ao chegar, moi por baixo das esperanzas de quen o vai poñer. Pero unha vez que puxen o meu traxe novo e estiven media hora facendo xestos ante o pequeno espello do señor Pumblechook, na miña inútil tentativa de verme as pernas, pareceume que me sentaba mellor. O señor Pumblechook non estaba na casa, porque había feira nunha cidade veciña, situada a cousa de dez millas. Eu non lle dixera exactamente cando pensaba marchar e non tiña ningún desexo de estreitarlle outra vez a man antes de partir. Todo marchaba como era debido, e así saín vestindo as miñas novas galas, aínda que moi avergoñado de ter que pasar polo lado do empregado da tenda e receoso de que, en suma, o meu tipo resultase algo raro, como o de Joe cando levaba o traxe dos domingos.

Dando unha gran volta por todas as ruelas, dirixinme á casa da señorita Havisham e, moi molesto polas luvas que levaba, tirei do cordón da campá. Acudiu Sara Pocket á porta e retrocedeu ao verme tan cambiado; e ata o seu rostro, da cor da casca da noz, deixou de ser moreno para poñerse verde e amarelo.

–Ti? –exclamou–. Ti? Meu Deus! Que queres?

–Voume a Londres, señorita Pocket, e querería despedirme da señorita Havisham.

Como non me esperaban, deixoume encerrado no patio mentres ía preguntar se podía entrar. Ao cabo dun intre volveu e fíxome subir, aínda que sen quitarme os ollos de encima.

A señorita Havisham estaba facendo exercicio no cuarto que contiña a enorme mesa, e apoiábase na súa muleta. A estancia estaba iluminada como noutro tempo. Ao oírnos entrar, a señorita Havisham detívose e volveuse. Naquel momento estaba fronte ao pastel de voda.

–Non te vaias, Sara –dixo–. Que hai, Pip?

–Mañá voume a Londres, señorita Havisham –dixen poñendo o maior coidado nas palabras que pronunciaba–. Pensei que vostede non tería inconveniente en que viñese despedirme.

–Tes moi bo aspecto, Pip –dixo axitando ao redor de min a súa muleta, coma se fose un fada madriña que despois de transformarme se dispuxese a outorgarme o don final.

–Sobreveume a boa fortuna desde que a vin por última vez, señorita Havisham –murmurei–. E estoulle moi agradecido por iso, señorita Havisham.

–Si, si –dixo mirando satisfeita á desconcertada e envexosa Sara–. Xa vin ao señor Jaggers. Estou informada diso, Pip. De modo que te vas mañá?

–Si, señorita Havisham.

–Fuches adoptado por unha persoa rica?

–Si, señorita Havisham.

–Non se deu a coñecer?

–Non, señorita Havisham.

–E o señor Jaggers é o teu titor?

–Si, señorita Havisham.

Era evidente que se deleitaba con aquelas preguntas e respostas e que se divertía cos celos de Sara Pocket.

–Moi ben –continuou–. Ofréceseche unha brillante carreira. Sé bo, merécea e atende ás instrucións do señor Jaggers–. Miroume e logo contemplou a Sara, en cuxo rostro se debuxara un cruel sorriso–. Adeus, Pip. Xa sabes que debes usar sempre o teu nome.

–Si, señorita Havisham.

–Adeus, Pip.

Tendeu a man, e eu, axeonllándome, leveina aos beizos. Nada resolvera acerca do modo de despedirme dela. Pero naquel momento ocorréuseme tal conduta do modo máis natural. Ela mirou a Sara Pocket mentres os seus estraños ollos expresaban o triunfo, e así me separei da miña fada madriña, que quedou con ambas as mans apoiadas na muleta, no centro da estancia, debilmente iluminada e xunto ao murcho pastel de voda oculto polas arañeiras.

Sara Pocket acompañoume ata abaixo, coma se eu fose unha pantasma que convén afastar. Parecía non poder comprender o meu novo aspecto e estaba moi confusa. Eu díxenlle: «Adeus, señorita Pocket», pero ela limitouse a quedar coa mirada fixa e talvez non se deu conta de que lle falaba. Unha vez fóra da casa encamiñeime á de Pumblechook, quitei o traxe novo, enroleino para envolvelo e regresei á miña casa co meu traxe vello, que en verdade levaba moito máis a gusto, malia ir cargado co novo. Aqueles seis días que tanto tardaron en pasar transcorreran por fin. Cando as seis noites se converteron en cinco, en catro, en tres e en dúas, eu dábame mellor conta do agradable que era para min a compañía de Joe e de Biddy. A última noite puxen o meu traxe novo, para que eles me contemplasen, e ata a hora de deitarme estiven rodeado do seu esplendor. En honor da ocasión tivemos cea quente, adornada polo inevitable polo asado, e para terminar bebemos viño con azucre. Estabamos todos moi tristes, e ningún sequera finxía unha alegria que non sentía.

Eu debía marchar da aldea ás cinco da mañá, levando o meu maletín, e díxenlle a Joe que quería marchar só. Temo e apéname moito pensar agora que iso ae debeu ao meu desexo de evitar o contraste que ofreceriamos Joe e eu se iamos os dous xuntos ata o coche. Díxenme que non había nada diso, pero cando aquela noite fun para o meu cuartiño, vinme obrigado a confesarme a verdade e sentín o impulso de baixar outra vez e de rogarlle a Joe que me acompañase á mañá seguinte. Pero non o fixen.

No meu axitado soño daquela noite non vin máis que coches que se dirixían equivocadamente a outros lugares no canto de ir a Londres e entre cuxas varas había cans, gatos, porcos e ata homes, pero nunca cabalos. Ata que apuntou a aurora e empezaron a cantar os paxaros non puiden facer outra cousa que pensar en viaxes fantasticamente interrompidas. Logo púxenme en pé, vestinme en parte e sentei xunto á fiestra para mirar a través dela por última vez; pero pronto quedei durmido.

Biddy levantouse tan cedo para prepararme o almorzo, que, malia que durmín xunto á fiestra por espazo dunha hora, percibín o fume da cociña e púxenme en pé coa idea terrible de que pasara xa a mañá e de que a tarde estaba avanzada. Pero moito despois diso e de oír o ruído que abaixo facían as cuncas do té, e aínda despois de estar vestido por completo, non me decidín a baixar, senón que quedei no meu cuarto abrindo e pechando a maleta unha e outra vez ata que Biddy me berrou que xa era tarde.

Almorcei con présa e sen gusto ningún. Púxenme en pé despois de comer, e con certa vivacidade, coma se naquel momento acabase de ocorrérseme, dixen:

–Ben, coido que teño que marcharme.

Logo biquei á miña irmá, que se ría movendo a cabeza dun lado a outro, sentada na súa cadeira de sempre; biquei a Biddy e rodeei cos meus brazos o pescozo de Joe. Feito isto, tomei o meu maletín e saín da casa. O último que vin deles foi cando, ao oír ruído ás miñas costas, me volvín e vin que Joe me tiraba un zapato vello e Biddy me guindaba outro. Entón detívenme, axitei o meu chapeu e o pobre Joe moveu a man dereita por encima da cabeza gritando con voz rouca:

–Hurra!

En canto a Biddy, cubriu o rostro co mandil.

Afasteime a bo paso, observando que era máis fácil marchar do que imaxinara e reflexionando que non sería conveniente que me tirasen un zapato vello cando xa estivese no coche e á vista de toda a rúa Principal. Asubiei, como dando pouca importancia á miña marcha; pero a aldea estaba moi tranquila e apracible e a lixeira néboa levantábase solemnemente, coma se quixese mostrarme o mundo. Pensei en que alí fora moi inocente e pequeno e que máis aló todo era moi grande e descoñecido; repentinamente sentín unha nostalxia, e empecei a derramar bágoas. Estaba entón xunto ao poste indicador do extremo da aldea, e puxen a man nel dicindo:

–Adeus, querido amigo!

Deus sabe que nunca debemos avergoñarnos das nosas bágoas, porque son a choiva que limpa o cegador po da terra que recubre os nosos corazóns endurecidos. Despois de chorar atopeime mellor que antes, e sentinme máis triste e estiven máis convencido da miña ingratitude, así como tamén fun desde entón máis cariñoso. E se chorase antes, tería ao meu lado o meu querido Joe.

Tan amansado quedei por aquelas bágoas e pola súa repetición durante o traxecto, que cando estiven no coche e desapareceu ao lonxe a cidade, pensei, co corazón dolorido, en se faría ben baixando cando cambiasen os cabalos, a fin de retroceder á aldea e pasar outra noite na casa, para poder despedirme mellor dos meus. Cando veu a remuda aínda non estaba decidido, pero díxenme, para consolarme, que aínda podería esperar á remuda seguinte para volver á aldea. E mentres estaba ocupado con estas dúbidas, podía imaxinar a Joe en calquera home que cruzase polo noso lado. Entón o meu corazón latexaba apresurado. Oxalá fose el!

Cambiamos de cabalos unha e outra vez, e xa entón foi demasiado tarde e lonxe para retroceder, de modo que continuei. A néboa levantouse xa con solemnidade e o mundo quedaba estendido ante as miñas miradas.