Capítulo 38

Se aquela antiga casa inmediata ao Green, en Richmond, chega algún día a ser visitada polos trasnos, indubidablemente serao pola miña pantasma. Cantas e cantas noites e días o inquedo espírito que me animaba frecuentaba a casa en que vivía Estella! Calquera que fose o sitio en que se achase o meu corpo, o meu espírito ía sempre errante e roldando aquela casa.

A muller con quen Estella vivía, a señora Brandley, era viuda e tiña unha filla dalgúns anos máis que Estella. A nai tiña aspecto xuvenil, e a rapariga, en cambio, parecía vella; a pel da nai era rosada, e a da súa filla, amarelenta; a nai non pensaba máis que en frivolidades, e a filla, en asuntos teolóxicos. Gozaban do que se chama unha boa posición, e visitaban e eran visitadas por numerosas persoas. Moi pequena, no caso de que existise, era a identidade de sentimentos que había entre ela e Estella, pero no ánimo de todos existía a convicción de que aquelas dúas señoras eran necesarias á protexida da señorita Havisham e que ela tamén era, á súa vez, necesaria a aquelas. A señora Brandley fora amiga da señorita Havisham antes de que esta empezase a levar a súa retirada vida.

Na casa da señora Brandley, e tamén fóra dela, sufrín toda clase e todo grao de penas e torturas que Estella puido causarme. A natureza das miñas relacións con ela, que me situaban en termos de familiaridade, aínda que sen gozar do seu favor, era a causa da miña desgraza. Valíase de min para molestar a outros admiradores e utilizaba a familiaridade existente entre os dous para darme continuos desaires na devoción que eu lle demostraba. De ser eu o seu secretario, o seu administrador, o seu medio irmán ou un parente pobre; se fose un irmán menor ou me destinasen a casar con ela, non me sentiría con esperanzas máis incertas cando estaba ao seu lado. O privilexio de chamala polo seu nome e de oír que me chamaba polo meu era, en tales circunstancias, unha agravación das miñas penas; e así como supoño que iso case facía tolear aos seus restantes admiradores, sei que me facía tolear a min.

Os seus admiradores eran innumerables, aínda que é posible que os meus celos convertesen en admirador a calquera persoa que se achegase a ela; pero aínda sen isto, eran moitos máis dos que eu querería.

Con frecuencia víaa en Richmond, así como tamén na cidade, e eu adoitaba ir bastante a miúdo á casa dos Brandley para levala ao río; dábanse merendas, festas; asistiamos ao teatro, á ópera, aos concertos, ás reunións e a diversións de toda sorte. Eu solicitábaa constantemente, e diso non resultaban máis que penalidades sen conta para min. Na súa compañía xamais gocei dunha soa hora de felicidade, e, con todo, durante as vinte e catro horas do día non pensaba máis que en tela ao meu lado ata a hora da miña morte.

Durante toda aquela época de relación constante, e que durou, segundo se verá, un espazo de tempo que entón me pareceu moi longo, ela tiña o costume de dar a entender que o noso trato era obrigado para ambos. Outras veces parecía conterse para non dirixirme a palabra en calquera dos tons que me resultaban desagradables, e en tales casos expresábame a súa compaixón.

–Pip, Pip –díxome unha tarde logo de conterse cando sentabamos xunto a unha fiestra da casa de Richmond–. Non se dará vostede nunca por avisado?

–De que?

–De min.

–Quere vostede dicir que debo darme por avisado para non deixarme atraer por vostede?

–Acaso lle dixen iso? Se non sabe ao qu me refiro será porque vostede é cego.

Púidenlle contestar que, polo xeral, se considera que o amor é cego; pero como xamais podía expresarme con liberdade, e esta non era a menor das miñas penas, díxenme que sería pouco xeneroso pola miña banda asediala, tendo en conta que ela non tiña máis remedio que obedecer á señorita Havisham. O meu temor era sempre que tal coñecemento, pola súa banda, me puxese en situación desvantaxosa ante o seu orgullo e me convertese no obxecto dunha loita rebelde no seu peito.

–Sexa como sexa –dixen–, ata agora non recibín ningún aviso, porque esta vez me escribiu vostede para que viñese vela.

–Iso é verdade –contestou Estella cun sorriso frío e indiferente que sempre me deixaba xeado. Tras mirar ao crepúsculo exterior por espazo dun momento, continuou dicindo–: A señorita Havisham desexa que vaia pasar un día a Satis. Vostede terá que levarme alí e, se quere, acompañarme tamén ao regreso. Ela preferirá que non viaxe soa e non lle gusta que me faga acompañar pola doncela, porque sente o maior horror polas lerias desa xente. Pode vostede acompañarme?

–Que se podo, Estella?

–Diso infiro que non ten ningún inconveniente. En tal caso, prepárese para pasadomañá. Ha de pagar da miña bolsa todos os gastos. Decátase ben desta condición?

–Obedecereina –dixen.

Esta foi toda a preparación que recibín acerca daquela visita ou doutras semellantes. A señorita Havisham non me escribía nunca; nin sequera vin xamais a súa letra. Saímos ao día seguinte e atopamos á señorita Havisham no cuarto onde a vin por primeira vez, e creo inútil engadir que non houbera o menor cambio naquela casa.

Mostrábase máis terriblemente encariñada con Estella que a última vez en que as vin xuntas; repito adrede esta palabra porque na enerxía das súas miradas e dos seus abrazos había algo positivamente terrible. Empezou a falar da beleza de Estella; referiuse ás súas palabras, aos seus xestos, e, treméndolle os dedos, quedou mirándoa, coma se quixese devorar a fermosa moza a quen criara.

Desviando os seus ollos de Estella, miroume con tanta intensidade que non pareceu senón que quixese escudriñar no meu corazón e examinar as súas feridas.

–Como te trata, Pip, como te trata? –preguntoume de novo con avidez propia dunha bruxa, mesmo na presenza de Estella. Pero cando sentamos pola noite ante o seu vacilante lume, portouse dun modo fantástico; porque entón, tras pasar o brazo de Estella polo seu propio e de collerlle a man, fíxoa falar, a forza de referirse ao que Estella lle contara nas súas cartas, recordando os nomes e as condicións dos homes a quen fascinara. E mentres a señorita Havisham insistía sobre iso coa intensidade dunha mente mortalmente ferida, mantiña a outra man apoiada no seu bastón e o queixo na man, mentres os seus brillantes ollos me contemplaban como poderíann facelo os dun espectro.

Malia o desgraciado que me facía e do amargo que me parecía o sentido da miña dependencia e ata de degradación que en min espertou, vin nisto que Estella estaba destinada a poñer en práctica a vinganza da señorita Havisham contra os homes e que non me sería outorgada ata que o fixese durante certo tempo. Naquilo pareceume ver tamén unha razón para que, anticipadamente, estivese destinada a min. Mandándoa a ela para atraer, ridiculizar e burlar aos homes, a señorita Havisham sentía a maliciosa seguridade de que ela mesma estaba fóra do alcance de todos os admiradores e de que todos os que tomasen parte naquel xogo estaban xa seguros de perder. Comprendín tamén que eu, así mesmo, debía ser atormentado, por unha perversión dos seus sentimentos, aínda cando me estivese reservado o premio. Todo aquilo dábame a entender a razón de que, por espazo de tanto tempo, fose rexeitado, así como o motivo de que o meu titor parecese pouco decidido a ser consciente daquel plan. Nunha palabra, por todo o que se ofrecía ás miñas miradas, vin á señorita Havisham tal como a contemplara sempre, e advertín a precisa sombra da escurecida e malsá casa en que a súa vida se ocultara da luz do sol.

As candeas que alumaban aquela estancia ardían nuns candelabros fixos na parede. Estaban a certa altura do chan e tiñan o especial brillo da luz artificial nunha atmosfera poucas veces renovada. Mentres eu miraba as luces e o débil resplandor que producían, e mentres contemplaba tamén os reloxos parados e os branqueados obxectos do traxe nupcial que estaban sobre a mesa e no chan, así como o terrible rostro, de expresión fantástica, cuxa sombra proxectaba, moi aumentada, na parede e o teito o lume da lareira, vin en todo aquilo a escena que a miña mente me recordara tantas veces. Os meus pensamentos fixáronse na gran estancia inmediata, máis aló do relanzo da escaleira onde se achaba a enorme mesa, e pareceume velos escritos, entre as arañeiras do centro da mesa, polas arañas que se encaramaban ao mantel, pola mesma fuga dos ratos, cando amparaban os seus apresurados e pequenos corazóns detrás dos arrimadeiros, e polos tenteos e as paradas dos escaravellos que había polo chan.

Con ocasión daquela visita ocorreu que, de súpeto, xurdiu unha desagradable discusión entre Estella e a señorita Havisham. Era aquela a primeira vez que as vin expresar sentimentos opostos.

Estabamos sentados ante o lume, segundo xa describín, e a señorita Havisham tiña aínda o brazo de Estella pasado polo seu propio e continuaba collendo a man da moza, cando esta empezou a desprenderse aos poucos. Antes diso demostrara xa certa impaciencia orgullosa, e de mala gana soportou o feroz agarimo, aínda que sen aceptalo nin corresponder a el.

–Como? –exclamou a señorita Havisham dirixíndolle unha escintilante mirada–. Estás cansada de min?

–Só un pouco cansa de min mesma –replicou Estella desprendendo o seu brazo e achegándose á enorme cheminea, onde quedou mirando o lume.

–Di a verdade dunha vez, ingrata –exclamou a señorita Havisham con acento apaixonado e golpeando o chan co seu bastón–. Estás cansada de min?

Estella mirouna con perfecta compostura e de novo dirixiu os ollos ao lume. A súa graciosa figura e o seu fermoso rostro expresaban unha contida indiferenza con respecto ao ardor da súa interlocutora, que era case cruel.

–Es de pedra –exclamou a señorita Havisham–. Tes o corazón de xeo.

–Como é posible –replicou Estella, sempre indiferente, mentres se inclinaba sobre a cheminea e movendo os ollos tan só– que me reproche vostede ser fría? Vostede!

–Non o es? –contestou, irritada, a señorita Havisham.

–Debería vostede saber –dixo Estella– que son tal como vostede me fixo. A vostede lle corresponde toda loanza e todo reproche. A vostede se deberá o éxito ou o fracaso. Nunha palabra, vostede é a que me fixo tal como son.

–Oh, mirádea! Mirádea! –exclamou a señorita Havisham con amargo acento–. Mirádea tan dura e tan ingrata no mesmo fogar en que foi criada! Aquí foi onde a tomei para amparala no meu desgraciado peito, que aínda sangraba das súas feridas, e aquí tamén onde lle dediquei moitos anos e moita tenrura!

–Polo menos, eu non tiña voz nin voto niso –dixo Estella–, porque cando iso ocorreu apenas podía falar e andar. Non podía facer nada máis. Pero que esperaba vostede de min? Foi vostede moi boa comigo e débollo todo. Que quere agora?

–Amor –contestou a outra.

–Xa o ten vostede.

–Non –contestou a señorita Havisham.

–É vostede a miña nai adoptiva –replicou Estella sen abandonar a súa graciosa actitude e sen levantar a voz como facía a súa interlocutora, é dicir, sen deixarse arrastrar pola cólera ou pola tenrura–. É vostede a miña nai adoptiva, e xa dixen que llo debo todo. Canto posúo, perténcelle libremente. Canto me deu, poderá recobralo así que o ordene. Logo diso, xa non teño nada. E agora pídeme que lle devolva o que xamais me deu? A miña gratitude e o meu deber non poden facer imposibles.

–Que non a amei nunca? –exclamou a señorita Havisham volvéndose dolorida cara a min–. Que non lle dediquei o meu ardente amor, sempre cheo de celos e de dor? É posible que agora me fale así? Estou vendo que vai chamarme tola.

–Como podería facelo –replicou Estella– e como podería crela a vostede tola, entre todas as demais persoas? Seica existe alguén que, coma min, coñeza tan ben os decididos propósitos de vostede? Seica alguén sabe mellor ca min a extremada memoria que vostede ten? Eu, que sentei ante este mesmo lar, na banquetiña que agora está á beira de vostede, aprendendo as súas leccións e levantando os ollos para ver o seu rostro, cando este tiña unha expresión tan estraña e me asustaba?

–Pronto o esqueciches –exclamou a señorita Havisham con acento de queixa–. Pronto esqueciches aqueles tempos.

–Non, non os esquecín –contestou Estella–, senón, ao contrario, o seu recordo é para min un tesouro. Cando puido vostede observar que eu non seguise as súas ensinanzas? Cando viu que non fixese caso das súas leccións? Cando puido advertir que admitise no meu peito algo que vostede excluíse? Polo menos, sexa xusta comigo.

–Que orgullosa, que orgullosa! –dixo a señorita Havisham con triste acento botando o cabelo gris cara atrás con ambas as mans.

–Quen me ensinou a ser orgullosa? –replicou Estella–. Quen me loou cando aprendín as miñas leccións?

–Que dura de corazón! –engadiu a señorita Havisham repetindo o ademán anterior.

–Quen me ensinou a ser insensible? –contestou Estella.

–Pero orgullosa e dura para min...! –A señorita Havisham gritou estas palabras mentres estendía os brazos–. Estella! Estella! Estella! Es dura e orgullosa para min!

A moza mirouna un momento con apracible estrañeza, pero non demostrou inquietarse por aquelas palabras. E un momento despois volveu mirar o lume.

–Non podo comprender –dixo levantando os ollos logo dun curto silencio– por que é vostede tan pouco razoable cando volvo vela logo dunha separación. Xamais esquecín os seus erros e as causas que os motivaron. Nunca lle fun infiel a vostede nin ás súas ensinanzas. Xamais dei probas de ningunha debilidade da que poida arrepentirme.

–Sería, seica, debilidade corresponder ao meu amor? –exclamou a señorita Havisham–. Pero si, si, ela creríao así.

–Empezo a crer –dixo Estella como falando consigo mesma, tras outro momento de estrañeza pola súa banda– que xa entendo como ocorreu todo isto. Se vostede educase á súa filla adoptiva no escuro retiro destas habitacións, sen darlle a entender que existe a luz do sol, e logo, con algún obxecto, desexase que ela comprendese o que era esa luz e coñecese todo o relacionado con ela, entón vostede se desgustaríase e encolerizaríase.

A señorita Havisham, coa cabeza entre as mans, estaba sentada e profería unha leva queixa, ao mesmo tempo que se mexía lixeiramente sobre o seu asento, pero non contestou.

–Ou ben –continuou Estella–, o que é máis probable, si vostede lle ensinase, desde que empezou a apuntar a súa intelixencia, que no mundo existe algo como a luz do sol, pero que ela había de ser a súa inimiga e a súa destrutora, razón pola cal debería evitala sempre, porque así como a murchou a vostede murcharíaa tamén a ela; se vostede obrase así, e logo, cun obxecto determinado, desexase que aceptase naturalmente a luz do día e ela non puidese facelo, talvez se anoxaría vostede e se encolerizaría.

A señorita Havisham estaba escoitando, ou polo menos así mo pareceu, porque non podía verlle o rostro, pero tampouco deu resposta ningunha.

–Así, pois –seguiu Estella–, debe tomárseme como fun feita. O éxito non é meu; o fracaso, tampouco, e os dous xuntos fixéronme tal como son.

A señorita Havisham sentou no chan, aínda que non sei como o fixo, entre as mustias reliquias nupciais diseminadas por el. Aproveitei aquel momento, que esperara desde un principio, para abandonar a estancia tras chamar a atención de Estella cara á anciá cun movemento da miña man. Cando saín, Estella seguía en pé ante a gran cheminea, do mesmo xeito que antes. O gris cabelo da señorita Havisham estaba esparexido polo chan, entre as demais ruínas nupciais, e o espectáculo resultaba doloroso.

Con deprimido corazón fun pasear á luz das estrelas durante unha hora, máis ou menos, percorrendo o patio e a fábrica de cervexa, así como tamén o abandonado xardín. Cando por fin recobrei ánimo bastante para volver á estancia, atopei a Estella sentada nos xeonllos da señorita Havisham, remendando unha daquelas antigas pezas de roupa que xa caían a pedazos e que recordei moitas veces ao contemplar os farrapos dos vellos estandartes colgados nos muros das catedrais. Máis tarde, Estella e eu xogamos aos naipes, como noutros tempos, aínda que coa diferenza de que agora os dous eramos hábiles e practicabamos xogos franceses. Así transcorreu a velada, e por fin fun deitarme.

Fíxeno na construción separada que había ao outro lado do patio. Era a primeira vez que durmía na casa Satis, e o soño negábase a pechar os meus ollos. Asediábame un milleiro de señoritas Havisham. Ela parecía estar situada á beira da almohada, sobre esta mesma, na cabecera do leito, aos pés, detrás da porta medio aberta do tocador, no mesmo tocador, no cuarto que estaba encima de min e ata no tellado e en todas as partes. Por último, en vista da lentitude con que transcorría a noite, cara ás dúas da madrugada sentinme incapaz de continuar alí e levanteime. Vestinme e crucei o patio, en dirección ao longo corredor de pedra, desexoso de saír ao patio exterior e pasear alí un pouco para tranquilizar a miña mente. Pero apenas estiven no corredor apaguei a candea, pois vin que a señorita Havisham pasaba a pouca distancia, con aspecto espectral e saloucando levemente. Seguina a distancia e vin que subía a escaleira. Levaba na man unha candea sen palmatoria que, probablemente, tomou dun dos candelabros da súa propia estancia, e á súa luz non parecía cousa deste mundo. Quedei na parte inferior da escaleira e sentín o cheiro peculiar do aire confinado da sala do festín, aínda que sen ver que ela abrise a porta; logo oín como entraba alí e que se dirixía á súa propia estancia para volver á sala do festín, pero sempre proferindo o seu leve salouco. Pouco despois, e nas tebras máis profundas, tratei de saír para volver ao meu cuarto; pero non puiden logralo ata que os primeiros resplandores da aurora me deixaron ver onde poñía as mans. Durante todo aquel intervalo, cada vez que chegaba á parte inferior da escaleira oía os pasos da señorita Havisham, vía pasar o resplandor da candea que levaba e oía a súa incesante e débil salouco.

Ao día seguinte, antes de marcharnos, non puiden notar que se reproducise no máis mínimo a disensión entre ela e Estella, nin tampouco se repetiu en ningunha ocasión similar, e, polo menos, recordo catro visitas. Tampouco cambiaron de ningún xeito os modos da señorita Havisham con respecto a Estella, fóra de que me pareceu advertir certo temor confundido coas súas características anteriores.

É imposible volver esta folla da miña vida sen estampar nela o nome de Bentley Drummle; de poder facelo, suprimiríao con gusto.

En certa ocasión, cando os Pimpíns celebraban unha reunión solemne, e cando se brindou do modo usual para desexar a maior harmonía entre todos, aínda que ningún llelo manifestaba aos seus compañeiros, o Pimpín que presidía chamou á orde á «Enramada», posto que o señor Drummle non brindara aínda por ningunha dama; o cal lle correspondía facer aquel día, de acordo coas solemnes constitucións da sociedade. Pareceume que me miraba con certa burla mentres os vasos circulaban por entre a reunión, pero iso non era de estrañar dado o estado das nosas relacións anteriores. Cal non sería, pois, a miña sorpresa e a miña indignación cando anunciou aos reunidos que ía brindar por Estella.

–Que Estella? –preguntei.

–Non lle importa –replicou Drummle.

–Estella que? –repetín–. Está vostede obrigado a dicir de onde é esa señora.

E, en efecto, como Pimpín que era, estaba obrigado.

–É de Richmond, cabaleiros –dixo Drummle contestando indirectamente á miña pregunta–, e unha beleza sen par.

–Moito saberá de belezas sen par ese miserable idiota –murmurei ao oído de Herbert.

–Eu coñezo a esa señorita –dixo este en canto se pronunciou o brinde.

–De verdade? –preguntou Drummle.

–E eu tamén –engadín, co rostro encarnado.

–De verdade? –repetiu Drummle–. Vaites!

Esta era a única resposta, exceptuando o tirar vasos ou louza, que aquel rapazote era capaz de dar; pero irritoume tanto coma se fose tan enxeñosa como maligna, e inmediatamente púxenme en pé, dicindo que era un atrevemento indigno brindar por unha dama á que non coñecía e da que nada sabía. Entón o señor Drummle levantouse, preguntándome que quería dicir. E eu dirixinlle a grave resposta de que el xa sabía onde podería atoparme.

Tras isto houbo divididas opinións entre os Pimpíns acerca de se era posible ou non terminar o asunto apraciblemente. E a discusión empeñouse de tal xeito que polo menos outros seis membros honorables dixeron a outros tantos que xa sabían onde poderían atopalos. Con todo, decidiuse por fin que a «Enramada» era unha especie de tribunal de honor; que se o señor Drummle presentaba unha proba, por pequena que fose, da dama en cuestión, manifestando que tivera o honor de coñecela, o señor Pip debería presentar as súas escusas pola vehemencia das súas palabras, como corresponde a un cabaleiro e a un Pimpín. Fixouse o día seguinte para presentar tal proba, pois en caso contrario poderíase arrefriar o noso honor, e, en efecto, Drummle apareceu cunha cortés confesión escrita por Estella na cal dicía que tivera o honor de bailar con el algunhas veces. Isto non me deixou máis recurso que presentar as miñas escusas pola miña vehemencia e retirar as miñas palabras de que xa sabía Drummle onde podería atoparme. Mentres a «Enramada» discutía acerca do caso, Drummle e eu quedamos mirándonos e gruñíndonos un a outro durante unha hora, ata que á fin se deu por terminado o asunto.

Refíroo agora lixeiramente, pero entón non tiña para min tal aspecto, porque non podo expresar dun modo adecuado a dor que me produciu a soa idea de que Estella lle concedese o máis pequeno favor a un individuo tan estúpido e desagradable como aquel. E aínda agora mesmo creo que tal sentimento, pola miña banda, se debías só á xenerosidade do meu amor por ela e que iso era o que me facía lamentar que se fixase naquel imbécil. Sen dúbida sentiríame desgraciado calquera que fose a persoa a quen ela favorecese, pero tamén é seguro que un individuo máis digno me causaría un grao de dor bastante diferente.

Foime fácil convencerme, e pronto o descubrín, de que Drummle empezara a cortexar a Estella e que ela lle permitía facelo. Había xa algún tempo que non a deixaba nin a sol nin a sombra, e el e eu cruzabámonos todos os días. Drummle seguía cortexándoa coa maior insistencia e teimosía, e Estella permitíalle continuar; ás veces dáballe alento, outras parecía rexeitalo, outras afagábao, en ocasións desprezábao abertamente e nalgunhas circunstancias recoñecíao con gusto, namentres que, noutras, apenas parecía recordar quen era.

A Araña, como o señor Jaggers lle chamaba, estaba afeita á espreita e tiña a paciencia propia deses repugnantes animais. Ademais, tiña unha teimuda e estúpida confianza no seu diñeiro e na grandeza da súa familia, o cal ás veces lle era beneficioso e equivalía á concentración de intencións e a propósitos decididos. Así, a Araña cortexaba coa maior obstinación a Estella, afastando outros insectos moito máis brillantes, e con frecuencia abandonaba o seu escondedoiro e aparecíase no momento máis oportuno.

Nun baile particular que se deu en Richmond, pois naquela época adoitaban celebrarse esas festas, e no cal Estella conseguiu deixar en segundo termo a todas as demais belezas, aquel desvergonzado de Drummle case non se apartou do seu lado, con gran tolerancia por parte dela, e iso decidiume a falarlle á moza con respecto a el. Aproveitei a primeira oportunidade, que se presentou cando Estella esperaba á señora Brandley para que a acompañase á casa. Entón, Estella estaba sentada fronte a algunhas flores e disposta xa a saír. Eu achábame ao seu lado, porque adoitaba acompañala á ida e á volta de semellantes festas.

–Está vostede cansa, Estella?

–Un pouco, Pip.

–É natural.

–Diga vostede que sería máis natural que non o estivese, porque antes de deitarme teño que escribir a miña carta á señorita Havisham.

–Para referirlle o triunfo desta noite? –dixen eu–. Non é moi afagador, Estella.

–Que quere vostede dicir? Que eu saiba, non tiven ningún éxito.

–Estella –dixen–, faga o favor de mirar a aquel suxeito que hai naquel recuncho e que non nos quita os ollos de encima.

–Para que quere que o mire? –dixo Estella fixando, pola contra, os seus ollos en min–. Que hai de notable nese suxeito do recuncho, como vostede di, para que o mire?

–Precisamente esa é a pregunta que quería dirixirlle –dixen–. Estivo roldándoa toda a noite.

–O caruncho e toda sorte de animais desagradables –contestou Estella dirixíndolle unha mirada– adoitan revoar arredor dunha candea acesa. Pode evitalo a candea?

–Non –contestei–. Pero non podería evitalo Estella?

–Quen sabe! –contestou–. Talvez si. Si. Todo o que vostede queira.

–Faga o favor de escoitarme, Estella. Non sabe vostede canto me apena ver que alenta a un home tan desprezado por todo o mundo como Drummle. Xa sabe vostede que todos o desprezan.

–E que? –dixo ela.

–Xa sabe vostede tamén que é tan torpe por dentro como por fóra. É un individuo estúpido, de mal carácter, de baixas inclinacións e verdadeiramente degradado.

–E que? –repetiu.

–Xa sabe que non ten outra cousa máis que diñeiro e unha ridícula lista de ascendentes.

–E que? –volveu repetir. E cada vez que pronunciaba estas dúas palabras abría máis os ollos. Para vencer a dificultade de que me contestase sempre con aquela curta expresión, eu repetín tamén:

–E que? Pois iso, precisamente, é o que me fai desgraciado.

De crer entón que favorecía a Drummle coa idea de facerme desgraciado a min, sentiría eu certa satisfacción; pero, seguindo o sistema habitual nela, afastoume de tal xeito do asunto, que non puiden crer certa a miña sospeita.

–Pip –dixo Estella mirando ao redor–. Non sexa vostede parvo nin se deixe impresionar pola miña conduta. Talvez estea encamiñada a impresionar a outros e quizais esta sexa a miña intención. Non paga a pena falar diso.

–Engánase vostede –repliquei–, porque me sabe moi mal que a xente diga que derrama vostede as súas grazas e os seus atractivos no máis despreciable de todos cantos hai aquí.

–Pois a min non me importa –dixo Estella.

–Oh Estella, non sexa vostede tan orgullosa nin tan inflexible!

–De modo que me chama vostede orgullosa e inflexible, e hai un momento reprochábame que fixase a miña atención nese imbécil?

–Non hai dúbida de que o fai vostede así –dixen con certo apresuramento–, porque esta mesma noite vina sorrirlle e miralo como xamais me sorriu nin mirou a min.

–Quere vostede, pois –replicou Estella coa maior seriedade e nada encolerizada–, que o engane como engano aos demais?

–Seica o quere enganar a el, Estella?

–Non só a el, senón tamén a outros moitos..., a todos, menos a vostede... Aquí está a señora Brandley. Agora non quero volver falar diso.

E agora que dediquei un capítulo ao tema que de tal modo enchía o meu corazón e que con tanta frecuencia o deixaba dolorido, poderei proseguir para tratar do acontecemento que tanta influencia había de ter para min e para o cal empezara a prepararme antes de saber que no mundo existía Estella, nos días en que a súa intelixencia infantil estaba recibindo as súas primeiras distorsións por parte da señorita Havisham.

No conto oriental, a pesada lousa que había de caer sobre o maxestoso sepulcro dun conquistador era lentamente sacada da canteira; o buraco destinado á corda que había de sostela abríase a través de leguas de rocha; a lousa foi lentamente levantada e encaixada no teito; pasouse a corda e foi levada a través de moitas millas de buraco ata atala á enorme cadeira de ferro. E tras deixalo todo disposto a forza de moito traballo, chegou a hora sinalada; o sultán levantouse no máis profundo da noite, empuñou a machada que había de servir para separar a corda do anel de ferro, golpeou con ela e a corda separouse, afastándose, e caeu o teito. Así ocorreu no meu caso. Todo o traballo, próximo ou afastado, que tendía ao mesmo fin, realizárase xa. Nun momento deuse o golpe, e o tellado do meu castelo esborrallouse sobre min.