Capítulo 30

Tras reflexionar profundamente acerca do asunto, mentres me vestía á mañá seguinte no Xabaril, resolvín dicirlle ao meu titor que abrigaba dúbidas de que Orlick fose o home apropiado para ocupar un cargo de confianza na casa da señorita Havisham.

–Desde logo, Pip, non é o home apropiado –dixo o meu titor, moi convencido da verdade destas palabras–, porque o home que ocupa un lugar de confianza nunca é o máis indicado.

Parecía moi satisfeito de informarse de que aquel emprego especial non o ocupase, excepcionalmente, o home apropiado, e moi compracido escoitou as noticias que lle dei de Orlick.

–Moi ben, Pip –observou en canto terminei–. Vou ir inmediatamente despedir ao noso amigo.

Algo alarmado ao decatarme de que quería obrar con tanta rapidez, aconselleille esperar un pouco, e mesmo lle indiquei a posibilidade de que lle resultase difícil tratar co noso amigo.

–Oh, non, non se mostrará difícil! –asegurou o meu titor, dobrando, confiado, o pano de seda–. Gustaríame ver como poderá contradicir os meus argumentos.

Como debiamos regresar xuntos a Londres na dilixencia do mediodía e eu almorcei tan aterrorizado por mor de Pumblechook que apenas podía soster a cunca, isto deume a oportunidade de dicirlle que desexaba dar un paseo e que seguiría a estrada de Londres mentres el estivese ocupado, e que me fixese o favor de avisar ao cocheiro de que subiría á dilixencia no lugar en que me atopasen. Así puiden afastarme do Xabaril Azul inmediatamente despois de terminar o almorzo.

E dando unha volta dun par de millas cara ao campo e pola parte posterior do establecemento de Pumblechook, saín outra vez á rúa Principal, un pouco máis aló daquel perigo, e sentinme relativamente seguro.

Resultábame moi agradable acharme de novo na tranquila e vella cidade, sen que me violentase atoparme con alguén que ao recoñecerme quedase asombrado. Ata un ou dous tendeiros saíron das súas tendas e deron uns pasos na rúa ante min, con obxecto de volverse, de súpeto, coma se esquecesen algo, e cruzar polo meu lado para contemplarme. En tales ocasións, ignoro quen dos dous, se eles ou eu, finxiamos peor; eles por non finxiren ben, e eu por pretender que non me daba conta. Con todo, a miña posición era moi distinguida, e aquilo non me resultaba molesto, ata que o destino me puxo no camiño do desvergonzado aprendiz de Trabb.

Mirando ao longo da rúa e en certo punto do meu camiño, divisei o aprendiz de Trabb atándose a si mesmo cunha bolsa baleira de cor azul. Persuadido de que o mellor sería miralo serenamente, finxindo non recoñecelo, o cal, por outra banda, bastaría talvez para contelo e impedirlle facer algunha das súas trastadas, avancei con expresión indiferente, e xa me felicitaba polo meu propio éxito, cando de súpeto empezaron a tremerlle os xeonllos ao aprendiz de Trabb, ourizóuselle o cabelo, caeulle a pucha e púxose a tremer, cambaleando polo centro da rúa e berrando aos transeúntes:

–Socorro! Valédeme! Teño moito medo!

Finxía acharse no paroxismo do terror e da contrición por mor da dignidade do meu porte. Cando pasei polo seu lado batíanlle os dentes e, con todas as mostras de extremada humillación, prostrouse no po.

Tal escena resultoume moi molesta, pero aínda non era nada comparado co que me esperaba. Non andara douscentos pasos, cando, con gran terror, asombro e indignación pola miña banda, vin que se me achegaba outra vez o aprendiz de Trabb. Saía dunha ruela estreita. Levaba colgada no ombreiro a bolsa azul e nos seus ollos advertíanse inocentes intencións, mentres que o seu porte indicaba o seu alegre propósito de dirixirse á casa de Trabb. Sobresaltado, advertiu a miña presenza e sufriu un ataque tan forte como o anterior; pero aquela vez os seus movementos foron rotativos e cambaleou dando voltas ao redor de min, cos xeonllos máis trémulos que nunca e as mans levantadas, coma se me pedise clemencia. Os seus sufrimentos foron contemplados co maior gozo por numerosos espectadores, e eu quedei completamente confuso.

Non avanzara moito, descendendo pola rúa, cando, ao acharme fronte ao correo, volvín ver o mozo de Trabb que saía doutra calella. Aquela vez, porén, estaba completamente cambiado.

Levaba a bolsa azul do mesmo xeito que eu o meu abrigo, e oufanábase ao longo da beirarrúa, indo cara a min, pero polo lado oposto da rúa e seguido por un grupo de amigachos seus a quen lles dicía de cando en vez, facendo un aceno:

–Non o vistes?

É imposible expresar con palabras a burla e a ironía do aprendiz de Trabb cando ao pasar polo meu lado alzou o colo da camisa, botou o cabelo para un lado, puxo un brazo en asas, sorriu con expresión parva, retorcendo os cóbados e o corpo, e repetindo aos seus compañeiros:

–Non o vistes? Non o vistes?

Inmediatamente, os seus amigos empezaron a gritarme e a correr tras de min ata que atravesei a ponte como unha galiña á que perseguisen e dando a entender que me coñeceron cando eu era ferreiro. Ese foi o coroamento da miña desgraza daquel día, que me fixo saír da cidade coma se, por dicilo así, me guindasen por ela, ata que estiven no campo.

Pero, de non resolver entón quitarlle a vida ao aprendiz de Trabb, en realidade non podía facer outra cousa que amolarme. Sería fútil e degradante loitar contra el na rúa ou tratar de obter del outra satisfacción inferior ao sangue do seu corazón. Ademais, era un rapaz a quen ningún home puidera golpear; máis parecía unha invulnerable e travesa serpe que ao ser acurralada lograba fuxir por entre as pernas do seu inimigo e ouveando ao mesmo tempo en son de burla. Con todo, ao día seguinte escribinlle ao señor Trabb para dicirlle que o señor Pip se vería na precisión de interromper todo trato con quen de tal xeito esquecía os seus deberes para coa sociedade tendo ás súas ordes un rapaz que excitaba o desprezo en toda mente respectable.

A dilixencia que levaba ao señor Jaggers chegou ao seu debido tempo; volvín ocupar o meu asento e cheguei salvo a Londres, aínda que non enteiro, porque me abandonou o meu corazón. Así que cheguei apresureime a mandarlle a Joe un bacallau e unha caixa de ostras como reparación porque non fora eu mesmo, e logo dirixinme á Pousada de Barnard.

Atopei a Herbert comendo uns friames e moi satisfeito de verme regresar. Tras mandar o Vingador ao café para que trouxesen algo máis que comer, comprendín que aquela mesma tarde debía abrir o meu corazón ao meu amigo e compañeiro. Como era imposible facer ningunha confidencia mentres o Vingador estivese no vestíbulo, o cal non podía ser considerado máis que como unha antecámara do ollo da cerradura, mandeino ao teatro. Difícil sería dar unha proba máis da miña escravitude con respecto a aquel rapaz que esta constante preocupación de buscarlle algo que facer. E ás veces víame tan apurado que o mandaba á esquina de Hyde Park para saber que hora era.

Despois de comer sentamos apoiando os pés no guardalume. Entón díxenlle a Herbert:

–Meu querido amigo, teño que dicirche algo moi reservado.

–Meu querido Haendel –dixo el á súa vez–, aprecio e respecto a túa confianza.

–É con respecto a min mesmo, Herbert –engadín–, e tamén se refire a outra persoa.

Herbert cruzou os pés, mirou ao lume coa cabeza ladeada e, en vista de que transcorrían uns instantes sen que eu empezase a falar, miroume.

–Herbert –dixen poñéndolle unha man no xeonllo–, amo, mellor dito, adoro a Estella.

No canto de asombrarse, Herbert replicou, coma se fose a cousa máis natural do mundo:

–Perfectamente. Que máis?

–Como, Herbert! Isto é o que me contestas?

–Si, e que máis? –repetiu Herbert–. Desde logo, xa me dera de conta.

–Como o sabías? –preguntei.

–Que como o sei, Haendel? Pois por ti mesmo.

–Nunca che dixen tal cousa.

–Que nunca mo dixeches? Cando cortas o pelo, tampouco vés contarmo, pero teño sentidos que me permiten observalo. Sempre a adoraches, ou, polo menos, desde que eu te coñezo. Cando viñeches aquí, trouxeches a túa adoración canda a equipaxe. Non hai necesidade de que mo digas, porque mo estiveches referindo constantemente durante todo o día. Cando me contaches a túa historia, do modo máis claro déchesme a entender que estiveras adorándoa desde o momento en que a viches, é dicir, cando aínda eras moi novo.

–Moi ben –contestei, pensando que aquilo era algo novo, aínda que non desagradable–. Nunca deixei de adorala. Ela regresou convertida nunha fermosa e elegante señorita. Onte vina. E se antes a adoraba, agora adóroa dobremente.

–Felizmente para ti, Haendel –dixo Herbert–, fuches escollidto e destinado a ela. Sen que nos metamos en terreo prohibido, podemos aventurarnos a dicir que non pode existir dúbida ningunha entre nós con respecto a este feito. Tes xa algunha sospeita sobre cales son as ideas de Estella acerca da túa adoración?

Movín tristemente a cabeza.

-Oh! –exclamei–. Está a milles de millas de distancia de min!

–Paciencia, meu querido Haendel. Hai que darlle tempo ao tempo. Tes algo máis que comunicarme?

–Avergóñame dicilo –repliquei–, e, porén, non é peor dicilo que pensalo. Ti considérasme un rapaz afortunado e, en realidade, sono. Onte, como quen di, non era máis que un aprendiz de ferreiro; pero hoxe, quen poderá dicir o que son?

–Digamos que es un bo rapaz, se non atopas a frase –replicou Herbert sorrindo e golpeando coa man o dorso da miña–. Un bo rapaz, impetuoso e indeciso, atrevido e tímido, pronto na acción e no soño: toda esta mestura hai de ti.

Detívenme un momento para reflexionar acerca de se, verdadeiramente, había tal mestura no meu carácter.

En conxunto, non me pareceu acertada a análise, pero non crin necesario discutir sobre isto.

–Cando me pregunto o que podo ser hoxe, Herbert –continuei–, refírome aos meus pensamentos. Ti dis que son un rapaz afortunado. Estou persuadido de que non fixen nada para elevarme na vida e que a fortuna por si soa me levantou. Isto, naturalmente, é ter sorte. E, con todo, cando penso en Estella…

–E tamén cando non pensas –interrompeume Herbert mirando ao lume, cousa que me pareceu bondadosa pola súa banda.

–Entón, meu querido Herbert, non podo dicirche o incerto e supeditado que me sinto, e exposto a centos de continxencias. Sen entrar no terreo prohibido, como ti dixeches hai un momento, podo engadir que todas as miñas esperanzas dependen da constancia dunha persoa (aínda que non a nomee). E aínda no mellor caso, resulta incerto e desagradable saber só e dun modo tan vago cales son estas esperanzas.

Ao dicir isto aliviei a miña mente do que sempre estivera nela, en maior ou menor grao, aínda que, sen ningunha dúbida, con maior intensidade desde o día anterior.

–Paréceme, Haendel –contestou Herbert co seu acento esperanzado e alegre–, que no desalento desa tenra paixón miramos o dente do cabalo regalado cunha lente de aumento. Tamén me parece que ao concentrar a nosa atenión no exame, descoidamos por completo unha das mellores calidades do animal. Non me dixeches que o teu titor, o señor Jaggers, che comunicou desde o primeiro momento que non só terías grandes esperanzas? E aínda que el non cho dixese así, malia que esta suposición é moi aventurada, podes crer que entre todos os homes de Londres o señor Jaggers é capaz de manter tales relacións contigo se non estivese seguro do terreo que pisa?

Contestei que me era imposible negar a verosimilitude de semellante suposición. Dixen iso, como adoita verse en moitos casos, coma se fose unha concesión que de mala gana lle facía á verdade e á xustiza, coma se en realidade me gustase poder negalo.

–Indubidablemente este é un argumento poderoso –dixo Herbert–, e paréceme que non poderías atopar outro mellor. Polo demais, non tes outro recurso que o de conformarte durante o tempo que esteas baixo a titoría do señor Jaggers, así como este ha de esperar o que lle fixase o seu cliente. Antes de que fagas os vinte e un anos non poderás informarte con detalle deste asunto, e entón talvez che darán máis noticias acerca do particular. De todos os xeitos, cada día aproxímaste a isto, porque por fin non terás máis remedio que chegar.

–Que animoso e esperanzado es! –dixen admirando, agradecido, as súas optimistas ideas.

–Non teño máis remedio que ser así –contestou Herbert–, porque case non posúo outra cousa. Hei de confesar, con todo, que o bo sentido que me loas non me pertence en realidade, senón que é do meu pai. A única observación que lle oín facer con respecto á túa historia foi definitiva: «Sen dúbida trátase dun asunto serio, porque en caso contrario non interviría o señor Jaggers.» E agora, antes que dicir outra cousa acerca do meu pai ou do fillo do meu pai, corresponderei á túa confianza coa miña propia e por un momento serei moi antipático para ti, é dicir, positivamente repulsivo.

–Oh, non, non o lograrás! –exclamei.

–Si que o conseguirei –replicou–. Á unha, ás dúas e ás tres! Alá vou. Meu querido amigo Haendel –engadiu, e aínda que falaba en ton lixeiro facíao, con todo, moi en serio–, estiven reflexionando desde que empezamos a falar e a partir do momento en que apoiamos os pés no guardalume, e estou seguro de que Estella non forma parte da túa herdanza, porque, como recordarás, o teu titor xamais se referiu a ela. Teño razón, a xulgar polo que me dixeches, ao crer que el nunca se referiu a Estella, directa ou indirectamente, en ningún sentido? Nin sequera insinuou, por exemplo, que o teu protector tivese xa un plan formado con respecto ao teu casamento?

–Nunca.

–Agora, Haendel, xa non sinto, douche a miña palabra, o sabor agre destas uvas. Posto que non estás prometido a ela, non podes desprenderte dela? Xa che dixen que me mostraría antipático.

Volvín a cabeza e pareceu que sopraba no meu corazón con extraordinaria violencia algo semellante aos ventos das brañas que procedían do mar, e experimentei unha sensación parecida á que sentín a mañá en que abandonei a fragua, cando a néboa se levantaba solemnemente e cando apoiei a man no poste indicador da aldea. Por uns momentos reinou o silencio entre nós.

–Si; pero meu querido Haendel –continuou Herbert coma se estivésemos falando no canto de permanecer silenciosos–, o feito de que esta paixón estea tan fortemente arraigada no corazón dun rapaz a quen a Natureza e as circunstancias fixeron tan romántico convértena en algo moi serio. Pensa na educación de Estella e pensa tamén na señorita Havisham. Recorda o que é ela, e aquí é onde che parecerei repulsivo e abominable. Todo iso non pode conducirte máis que á desgraza.

–Seino, Herbert –contestei coa cabeza volta–, pero non podo remedialo.

–Non che é posible esquecela?

–Completamente imposible.

–Non podes intentalo sequera?

–De ningún xeito.

–Pois ben –replicou Herbert poñéndose en pé alegremente, coma se estivese durmido, e empezando a reanimar o lume–. Agora tratarei de facerme agradable outra vez.

Deu unha volta pola estancia, levantou as cortinas, puxo as cadeiras no seu lugar, ordenou os libros que estaban diseminados polo cuarto, mirou o vestíbulo, examinou o interior da caixa do correo, pechou a porta e volveu sentar ante o lume. E cando o fixo empezou a fregar a perna esquerda con ambas as mans.

–Dispoñíame a dicirche unhas palabras, Haendel, con respecto ao meu pai e ao fillo do meu pai. Paréceme que apenas necesita observar o fillo do meu pai que a situación doméstica deste non é moi brillante.

–Sempre hai alí abundancia, Herbert –dixen eu, con desexo de alentalo.

–Oh, si! O mesmo di o varredor, moi satisfeito, e tamén o dono da tenda de efectos navais da rúa traseira. E falando en serio, Haendel, porque o asunto o é bastante, coñeces a situación tan ben coma min. Supoño que reinou a abundancia na miña casa cando o meu pai non abandonara os seus asuntos. Pero se houbo abundancia, xa non a hai agora. Non che parece observar na túa propia rexión que os fillos dos matrimonios mal avidos son sempre moi afeccionados a casarse canto antes?

Esta era unha pregunta tan singular, que en contestación lle preguntei:

–É así?

–Ignóroo, e por iso cho pregunto –dixo Herbert–. E iso porque este é o noso caso. A miña pobre irmá Carlota, que naceu inmediatamente logo de min e morreu antes dos catorce anos, era un exemplo moi notable. A pequena Jane é igual. No seu desexo de establecerse matrimonialmente, calquera podería supoñer que pasou a súa curta existencia na contemplación perpetua da felicidade doméstica. O pequeno Alick, malia que aínda vai vestido de neno, xa se puxo de acordo para unirse cunha personiña conveniente que vive en Kew. E, en realidade, imaxino que todos estamos prometidos, a excepción do cativo.

–De modo que tamén o estás ti? –preguntei.

–Si –contestou Herbert–, pero isto é un segredo.

Asegureille que o gardaría e rogueille que me dese máis detalles. Falara con tanta comprensión da miña propia debilidade que desexaba coñecer algo da súa forza.

–Podes dicirme como se chama? –preguntei.

–Clara –dixo Herbert.

–Vive en Londres?

–Si. Talvez debo mencionar –engadiu Herbert, que quedara moi desanimado desde que empezamos a falar de tan interesante asunto– que está por debaixo das parvas preocupacións da miña nai acerca da posición social. O seu pai dedicouse a aprovisionar de vituallas os barcos de pasaxeiros. Creo que era unha especie de sobrecargo.

–E agora que é? –preguntei.

–Ten unha enfermidade crónica –contestou Herbert.

–E vive…?

–No primeiro piso –contestou Herbert. Iso non era o que eu quería preguntar, porque me refería ao seu medio de subsistencia–. Eu nunca o vin –continuou Herbert–, porque desde que coñecín a Clara sempre permanece no seu cuarto do piso superior. Pero oíno constantemente. Fai moito ruído e berra e golpea o chan con algún instrumento espantoso.

Ao mirarme botouse a rir de boa gana, e, por un momento, Herbert recobrou o seu alegre carácter.

–E non esperas velo? –preguntei.

–Oh, si, constantemente! –contestou Herbert–. Porque cada vez que o oio imaxino que caerá a través do teito. Non sei como resisten as vigas.

Tras rir outra vez con excelente humor, recobrou a súa tristeza e díxome que en canto empezase a gañar un capital propoñíase casar con aquela moza. E engadiu, moi convencido e desalentado:

–Pero non é posible casar mentres un ten que observar ao redor de si.

Mentres contemplabamos o lume e eu pensaba no difícil que era algunhas veces conquistar un capital, metía as mans nos petos. Nun deles chamoume a atención un papel dobrado que atopei, e ao abrilo vin que era o prospecto que me entregara Joe, referente ao famoso afeccionado provincial de fama extraordinaria.

–Meu Deus! –exclamei involuntariamente e en voz alta–. Esquecín que era para esta noite.

Iso cambiou nun momento o asunto da nosa conversa, e apresuradamente decidimos asistir a tal representación. Por iso, en canto resolvín consolar e protexer a Herbert naquel asunto que tanto importaba ao seu corazón, valéndome de todos os medios practicables e impracticables, e cando Herbert me dixo que a súa noiva me coñecía por referencias e que me presentaría a ela, estreitamos cordialmente as mans para selar a nosa mutua confianza, apagamos as candeas, arranxamos o lume, pechamos a porta e saímos na procura do señor Wopsle e de Dinamarca.