Capítulo 34

Como me afixera xa ás miñas esperanzas, empecei, insensiblemente, a notar o seu efecto sobre min mesmo e sobre os que me rodeaban. Esforzábame en disimular todo o posible a influencia daquelas no meu propio carácter, pero comprendía perfectamente que non era en xeito ningún beneficiosa para min.

Vivía nun estado de crónica inquietude con respecto á miña conduta para con Joe. Tampouco a miña conciencia se sentía tranquila con respecto a Biddy: Cando espertaba polas noites, como Camilla, adoitaba dicirme con ánimo deprimido que sería moito máis feliz e mellor se nunca vise o rostro da señorita Havisham e chegase á virilidade contento e satisfeito con ser socio de Joe, na honrada e vella fragua. Moitas veces, nas veladas, cando estaba só e sentado ante o lume, dicíame que, en resumidas contas, non había outro lume como o da forxa e o da cociña do meu propio fogar.

Con todo, Estella era de tal modo inseparable da miña intranquilidade mental, que, realmente, eu sentía certas dúbidas acerca da parte que a min mesmo me correspondía niso. É dicir, que, supoñendo que eu non tivese esperanzas e, con todo, Estella ocupase a miña mente, eu non podería precisar á miña satisfaccion se iso sería mellor para min. Non tropezaba con tal dificultade con respecto á influencia da miña posición sobre outros, e así percibía, aínda que talvez debilmente, que non era beneficioso para ninguén e, sobre todo, que non facía ningún ben a Herbert. Os meus hábitos de desbaldir inclinaban a súa débil natureza a facer gastos que non podía soportar e corrompían a sinxeleza da súa vida, arrebatándolle a paz con ansiedades e pesares. Non sentía o menor remorso por inducir ás outras ramas da familia Pocket a que practicasen as pobres artes a que se dedicaban, porque todos eles valían tan pouco que, aínda cando eu deixase durmidas tales inclinacións, calquera outra as espertaría. Pero o caso de Herbert era moi diferente, e moitas veces me apenaba pensar que lle fixera un fraco servizo ao recargar os seus cuartos, escasamente amoblados, con traballos inapropiados de tapicería e poñendo á súa disposición o Vingador do chaleco cor canario.

Entón, como medio infalible de saír dun apuro para entrar noutro maior, empecei a contraer grandes débedas, e en canto me aventurei a percorrer este camiño, Herbert non tivo máis remedio que seguirme. Por consello de Startop presentamos a nosa candidatura nun club chamado Os Pimpíns da Enramada. Xamais souben cal era o obxecto de tal institución, a non ser que consistise en que os seus socios debesen cear opiparamente unha vez cada quince días, pelexar entre si todo o posible despois de cear e ser a causa de que se emborrachasen, polo menos, media ducia de camareiros. Cónstame que estes agradables fins sociais se cumprían dun modo tan invariable que, segundo Herbert e eu entendemos, a nada máis se refería o primeiro brinde que pronunciaban os socios, e que dicía: «Cabaleiros: oxalá sempre reinen os sentimentos de amizade entre Os Pimpíns da Enramada.»

Os Pimpíns gastaban tolamente o seu diñeiro (adoitabamos cear nun hotel de Covent Garden), e o primeiro Pimpín a quen vin cando tiven o honor de pertencer á «Enramada» foi Bentley Drummle; naquel tempo, este ía dando tombos pola cidade nun coche da súa propiedade e facendo enormes estropicios nos postes e nas esquinas das rúas. De cando en vez saía despedido da súa propia carruaxe, coa cabeza por diante, para ir parar entre os cabaleiros, e nunha ocasión vino caer na porta da «Enramada», aínda que sen intención disto, coma se fose un saco de carbón. Pero ao falar así anticípome un pouco, porque eu non era aínda un Pimpín nin podía selo, de acordo cos sagrados reglamentos da sociedade, ata que fose maior de idade. Confiando nos meus propios recursos, estaba disposto a tomar ao meu cargo os gastos de Herbert; pero este era orgulloso e eu non podía facerlle sequera tal proposición. Por iso o pobre loitaba con toda clase de dificultades e continuaba observando o que pasaba ao seu redor.

Cando, gradualmente, adquirimos o costume de deitarnos a altas horas da noite e de pasar o tempo con toda sorte de trasnoitadores, notei que no almorzo Herbert observaba ao seu redor con mirada chea de desalento; empezaba a mirar con maior confianza cara ao mediodía; volvía desalentarse antes da cea, aínda que logo desta parecía advertir claramente a posibilidade de realizar un capital; e, ata a medianoche, estaba seguro de alcanzalo. Con todo, ás dúas da madrugada estaba tan desalentado outra vez que non falaba máis que de mercar un rifle e marcharse a América con obxecto de obrigar aos bisontes a que fosen eles os autores da súa fortuna.

Eu adoitaba pasar en Hammersmith a metade da semana, e entón facía visitas a Richmond, aínda que cada vez máis espazadas. Cando estaba en Hammersmith, Herbert ía alá con frecuencia, e paréceme que en tales ocasións o seu pai sentía, ás veces, a impresión pasaxeira de que aínda non se presentara a oportunidade que o seu fillo agardaba. Pero, entre a desorde que reinaba na familia, non era moi importante o que puidese sucederlle a Herbert. Mentres tanto, o señor Pocket tiña cada día o cabelo máis gris e con maior frecuencia que antes trataba de levantarse a si mesmo polo cabelo, para sobrepoñerse ás súas propias perplexidades, namentres a señora Pocket lle facía a cambadela a toda a familia coa súa banqueta, lía continuamente o seu libro acerca da nobreza, perdía o pano, falaba do seu avoíño e demostraba practicamente as súas ideas acerca da educación dos fillos, mandándoos á cama en canto se presentaban ante ela.

E como agora estou xeneralizando un período da miña vida con obxecto de achaiar o meu propio camiño, non podo facer nada mellor que concretar a descrición dos nosos costumes e modo de vivir na Pousada de Barnard.

Gastabamos tanto diñeiro como podiamos e, en cambio, recibiamos tan pouco como a xente podía darnos. Case sempre estabamos aburridos; sentiámonos desditados, e a maioría dos nosos amigos e coñecidos achábanse na mesma situación. Entre nós había a alegre ficción de que nos divertiamos constantemente, e tamén a verdade esquelética de que nunca o lograbamos. E, segundo creo, o noso caso era, en resumidas contas, en extremo corrente.

Cada mañá, e sempre con novo talante, Herbert ía á City para observar ao seu redor. Con frecuencia, eu visitábao naquel cuarto traseiro e escuro, onde o acompañaba unha gran botella de tinta, un colgadoiro para chapeus, un caldeiro para o carbón, unha caixa de cordel, un almanaque, un pupitre, unha banqueta e unha regra. E non recordo velo facer outra cousa senón observar ao seu redor. Se todos fixésemos o que nos propoñemos coa mesma fidelidade con que Herbert cumpría os seus propósitos, viviriamos sen ningunha dúbida nunha república das virtudes. Non tiña máis nada que facer o pobre raparigo, fóra de ir a determinada hora da tarde ao Lloyd, en cumprimento da cerimonia de ver ao seu principal, segundo imaxino. Non facía nunca nada que se relacionase co Lloyd, segundo puiden decatarme, salvo regresar á súa oficina. Cando consideraba que a súa situación era en extremo seria e que positivamente debía atopar unha oportunidade, ía á Bolsa á hora de sesion, e alí empezaba a pasear entrando e saíndo, coma se bailase unha triste contradanza entre aqueles magnates alí reunidos.

–Haendel –díxome un día Herbert ao chegar á casa para comer, nunha daquelas ocasións especiais–, observei que as oportunidades non se lle presentan a un, senón que é preciso ir na procura delas. Por iso vou ir buscalas.

Si estivésemos menos unidos, creo que chegariamos a odiarnos todas as mañás coa maior regularidade. Naquel período de arrepentimento, eu detestaba os nosos cuartos máis do que podería expresar con palabras, e non podía soportar ver sequera a librea do Vingador, que tiña entón un aspecto máis custoso e menos remunerador que en calquera outro momento das vinte e catro horas do día. A medida que nos afundiamos máis e máis nas débedas, os xantares eran cada día menos substanciosos, e nunha ocasión, á hora do xantar, fomos ameazados, aínda que por carta, con procedementos legais «bastante relacionados coas xoias», segundo podería dicir o xornal do meu país. E un día mesmo collín o Vingador polo seu colo azul e sacudino, levantándoo, de modo que ao estar no aire parecía un Cupido con botas altas, por presumir ou supoñer que necesitabamos un bolo de pan.

Certos días, bastante incertos porque dependían do noso humor, eu dicíalle a Herbert, coma se fixese un notable descubrimento:

–Meu querido Herbert, levamos moi mal camiño.

–Meu querido Haendel –contestábame Herbert coa maior sinceridade, –talvez non me crerás, pero, por estraña coincidencia, estaba a piques de pronunciar esas mesmas palabras.

–Pois, en tal caso, Herbert –contestáballe eu–, imos examinar os nosos asuntos.

Satisfacíanos moito tomar esta resolución. Eu sempre pensei que este era o modo de tratar os negocios e tal o camiño de examinar os nosos, así como o de agarrar polo pescozo o noso inimigo. E cónstame que Herbert opinaba igual.

Pediamos algúns pratos especiais para comer, cunha botella de viño que saía do común, a fin de que os nosos cerebros estivesen reconfortados para tal ocasión e puidésemos dar no albo. Unha vez terminada a comida, sacabamos unhas cantas plumas, gran cantidade de tinta e de papel de escribir, así como de papel secante. Resultábanos moi agradable dispoñer dunha boa cantidade de papel.

Eu entón tomaba unha folla e, na parte superior e con boa letra, escribía a cabeceira: «Memorándum das débedas de Pip». Engadía logo, coidadosamente, o nome da Pousada de Barnard e a data. Herbert tomaba tamén unha folla de papel e coas mesmas formalidades escribía: «Memorándum das débedas de Herbert».

Cada un de nós consultaba entón unha confusa morea de papeis que tiña ao seu carón e que ata entón foran desordenadamente gardados nos caixóns, desgastados de tanto permanecer nos petos, medio queimados para acender candeas, metidos durante semanas enteiras entre o marco e o espello e estragados de mil xeitos distintos. O renxer das nosas plumas ao correr sobre o papel causábanos verdadeiro contento, de tal xeito que ás veces me resultaba difícil advertir a necesaria diferenza existente entre aquel proceder absolutamente comercial e o verdadeiro pago das débedas. E con respecto ao seu carácter meritorio, ambas as cousas parecían absolutamente iguais.

Tras escribir un intre, eu adoitaba preguntar a Herbert como andaba no seu traballo, e o meu compañeiro rañaba a cabeza con triste ademán ao contemplar as cantidades que se ían acumulando ante a súa vista.

–Todo iso xa ascende, Haendel –dicía entón Herbert–, de veras que xa ascende a…

–Ten firmeza, Herbert –replicáballe manexando coa maior asiduidade a miña propia pluma–. Mira os feitos cara a cara. Examina ben os teus asuntos. Contempla o seu estado con serenidade.

–Así o faría, Haendel, pero eles, en cambio, míranme moi confusos.

Con todo, os meus modos resoltos lograban o obxecto proposto, e Herbert continuaba traballando.

Tras un intre abandonaba novamente a súa tarefa coa escusa de que non anotara a factura de Cobbs, de Lobbs, de Nobbs ou outra calquera, segundo fose o caso.

–Se é así, Herbert, fai un cálculo. Sinala unha cantidade en cifras redondas e escríbea.

–Es un home de recursos –contestaba o meu amigo, cheo de admiración–. En realidade, as túas facultades comerciais son moi notables.

Eu tamén o cría así. En tales ocasións deime a min mesmo a reputación dun magnífico home de negocios, rápido, decisivo, enérxico, claro e dotado do maior sangue frío. En canto anotara na lista todas as miñas responsabilidades, comparaba cada unha das cantidades coa factura correspondente e poñíalle o sinal de que o fixera. A aprobación que a min mesmo me daba en canto comprobaba cada unha das sumas anotadas producíame unha sensación voluptuosa. Cando xa terminara a comprobación, dobraba uniformemente as facturas, anotaba a suma na parte posterior e con todas elas formaba un paquetiño simétrico. Logo facía o mesmo en beneficio de Herbert (que coa maior modestia aseguraba non ter enxeño administrativo), e ao terminar experimentaba a sensación de que aclarara considerablemente os seus asuntos.

Os meus costumes comerciais tiñan outro detalle brillante, que eu chamaba «deixar unha marxe». Por exemplo, supoñendo que as débedas de Herbert ascendesen a cento sesenta e catro libras esterlinas, catro xilins e dous peniques, eu dicía: «Deixemos unha marxe e calculemos as débedas en duascentas libras redondas.» Ou, no caso de que as miñas fosen catro veces maiores, tamén «deixaba unha marxe» e calculábaas en setecentas libras. Tiña unha alta opinion da sabedoría de deixar aquela marxe, pero hei de confesar, ao lembrar aqueles días, que isto nos custaba bastante diñeiro. Porque inmediatamente contraïamos novas débedas por valor da marxe calculada, e algunhas veces, penetrados da liberdade e da solvencia que nos atribuía, chegabamos moi pronto a outra marxe.

Pero había, tras tal exame dos nosos asuntos, uns días de tranquilidade, de sentimentos virtuosos e que me daban, mentres tanto, unha admirable opinión de min mesmo. Afagado pola miña conduta e polo meu método, como así mesmo polos cumpridos de Herbert, gardaba o paquetiño simétrico das súas facturas e tamén o das miñas na mesa que tiña diante, entre a nosa provisión de papel en branco, e experimentaba case a sensación de que constituíra un banco dalgunha clase, no canto de ser tan só un individuo particular.

En tan solemnes ocasións pechabamos a pedra e tranca a nosa porta exterior, a fin de non ser interrompidos. Unha noite achábame en tan sereno estado, cando oímos o rozamento dunha carta que acababan de introducir pola expresada porta e que logo caeu ao chan.

–É para ti, Haendel –dixo Herbert indo buscala e regresando con ela–. E espero que non será nada importante.

–Isto último era unha alusión á faixa de loito que había no sobre.

A carta asinábaa a razón social «Trabb & Co.» e o seu contido era moi sinxelo. Dicía que eu era un distinguido señor e informábame de que a señora J. Gargery morrera o luns pasado, ás seis e vinte da tarde, e que se me esperaba para concorrer ao enterro o luns seguinte ás tres da tarde.