27 de abr. de 2012

Capítulo 58

Chegara xa ao lugar do meu nacemento e á súa veciñanza, non sen antes de que o fixese eu, a noticia de que a miña fortuna extraordinaria se esvaecera totalmente. Puiden ver que no Xabaril Azul se coñecía a noticia e que iso cambiara por completo a conduta de todos con respecto a min. E así como o Xabaril cultivara, coas súas asiduidades, a boa opinión que puidese ter del cando a miña situación monetaria era excelente, mostrouse en extremo frío neste particular agora que xa non tiña propiedade ningunha.
Cheguei pola tarde e moi fatigado pola viaxe, que tantas veces realizara coa maior facilidade. O Xabaril non puido darme o dormitorio que adoitaba ocupar, porque estaba xa comprometido (talvez por outro que tiña grandes esperanzas), e tan só puido ofrecerme un cuarto corrente entre as cadeiras de posta e o pombal que había no patio. Pero durmín tan profundamente naquel cuarto como no mellor que puidese darme, e a calidade dos meus soños foi tan boa como podía resultar a do mellor dormitorio.
Moi cedo, pola mañá, mentres se preparaba o almorzo, fun dar unha volta pola casa Satis. Nas fiestras colgaban algunhas alfombras e na porta había uns carteis anunciando que na seguinte semana se celebraría unha venda pública do mobiliario e dos efectos da casa. Esta tamén ía ser vendida como materiais de construción e logo derrubada. O lote número un estaba sinalado con letras brancas na fábrica de cervexa. O lote número dous consistía na parte do edificio principal que permanecera pechado durante tanto tempo. Sinaláranse outros lotes en distintas partes da leira e arrincaran a hedra das paredes, para que resultasen visibles as inscricións, de modo que no chan había gran cantidade de follas daquela planta trepadora, xa secas e case convertidas en po. Atravesando por un momento a porta aberta e mirando ao redor de min coa timidez propia dun forasteiro que non tiña nada que facer naquel lugar, vin o representante do encargado da venda que se paseaba por entre os barrís e que os contaba en beneficio dunha persoa que tomaba nota coa pluma na man e que usaba como escritorio a antiga cadeira de rodas que tantas veces empuxara eu cantando, ao mesmo tempo, a tonada de Old Clem.
Cando volvín para almorzar na sala do café do Xabaril atopei ao señor Pumblechook, que estaba falando co dono. O primeiro, cuxo aspecto non mellorara pola súa última aventura nocturna, estaba agardándome e dirixiuse a min nos seguintes termos:
–Mozo, lamento velo a vostede en tan mala situación. Pero que outra cousa podía esperarse? Que outra cousa podía esperarse?
E estendeu a man con ademán compasivo, e como eu, a consecuencia da miña enfermidade, non me sentía con ánimos para disputar, estreiteilla.
–William! –díxolle o señor Pumblechook ao camareiro–. Pon un bolo de pan na mesa. Ter que chegar a isto! A isto!
Eu sentei de mala gana ante o meu almorzo. O señor Pumblechook estaba xunto a min e serviume o té antes de que eu puidese alcanzar a teteira, co aire dun benefactor resolto a ser fiel ata o final.
–William –engadiu o señor Pumblechook con triste acento–. Trae o sal. En tempos máis felices –exclamou dirixíndose a min–, creo que tomaba vostede azucre. Gustáballe o leite? Si? Azucre e leite. William, trae berros.
–Moitas grazas –dixen secamente–, pero non me gustan os berros.
–Non lle gustan? –repetiu o señor Pumblechook dando un suspiro e movendo de arriba abaixo varias veces a cabeza, coma se xa esperase que a miña abstinencia con respecto aos berros fose unha consecuencia da miña mala situación económica–. É verdade. Os sinxelos froitos da terra. Non, non traias berros, William.
Continuei co meu almorzo, e o señor Pumblechook seguiu ao meu lado, mirándome cos seus ollos de peixe e respirando ruidosamente como adoitaba.
–Apenas quedou de vostede algo máis que a pel e os ósos –dixo en voz alta e con triste acento–. E, con todo, cando marchou de aquí (e podo engadir que coa miña bendición) e cando eu lle ofrecín o meu humilde establecemento, estaba tan redondo coma un melocotón.
Isto recordoume a gran diferenza que había entre os seus modos servís ao ofrecerme a súa man cando a miña situación era próspera: «Serame permitido...?», e a ostentosa clemencia con que acababa de ofrecer os mesmos cinco dedos gordechos.
–Ah! –continuou–. E vaise vostede agora –entregoume o pan e a manteiga– onda Joe?
–No nome do ceo! –exclamei, irritado, ao meu pesar–. Que lle importa onde vou? Faga o favor de deixar quieta a teteira.
Isto era o peor que podía facer, porque lle deu a Pumblechook a oportunidade que estaba agardando.
–Si, mozo –contestou soltando a asa da teteira, retirándose un ou dous pasos da mesa e falando de maneira que o oísen o dono e o camareiro, que estaban na porta–. Deixarei a teteira, ten vostede razón, mozo. Por unha vez sequera, ten vostede razón. Esquecinme de min mesmo cando tome tal interese no seu almorzo e cando desexei que o seu corpo, exhausto xa polos efectos debilitantes da prodigalidade, se estimulase co san alimento dos seus antepasados. E, porén –engadiu volvéndose ao dono e ao camareiro e sinalándome co brazo estirado–, este é o mesmo a quen sempre atendín nos días da súa feliz infancia. Por máis que me digan que non é posible, eu repetirei que é o mesmo.
Contestoulle un débil murmullo dos dous oíntes; o camareiro parecía singularmente afectado.
–É o mesmo –engadiu Pumblechook– a quen moitas veces levei no meu carro. É o mesmo a quen vin criar á man. É o mesmo irmán da pobre muller que era a miña sobriña polo seu casamento, a que se chamaba Georgiana Maria, en recordo da súa propia nai. Que o negue, se se atreve a tanto!
O camareiro pareceu convencido de que eu non podia negalo, e, naturalmente, isto agravou en extremo o meu caso.
–Mozo –engadiu Pumblechook estirando a cabeza cara a min como tiña por costume–, agora vaise vostede onda Joe. Preguntoume que me importa a min onde vai. E afirmo, cabaleiro, que vostede vai onda Joe.
O camareiro tusiu, coma se me invitase modestamente a contradicilo.
–Agora –engadiu Pumblechook, co acento virtuoso que me exasperaba e que ante os seus oíntes era irrebatible e concluínte–, vou dicirlle o que lle dirá vostede a Joe. Aquí están presentes estes señores do Xabaril, coñecidos e respectados na cidade, e aquí está William, cuxo apelido é Potkins, si non me engano.
–Non se engana vostede, señor –contestou William.
–Pois na súa presenza direille a vostede, mozo, o que lle vai dicir a Joe. Diralle vostede: «Joe, hoxe vin ao meu primeiro benefactor e ao fundador da miña fortuna. Non pronuncio ningún nome, Joe, pero así lle chaman na cidade enteira. Vino, pois, a el».
–Pois, pola miña banda, xuro que non o vexo –contestei.
–Diga iso –replicou Pumblechook–. Diga iso, e ata o mesmo Joe quedará abraiado.
–Engánase vostede por completo con respecto a el –contestei–, porque o coñezo bastante mellor.
–Diralle vostede –continuou Pumblechook–: «Joe, vin a ese home, quen non coñece a malicia e non me quere mal. Coñece o teu carácter, Joe, e está ben informado de que es duro de caletre e moi ignorante; tamén coñece o meu carácter, Joe, e coñece a miña ingratitude. Si, Joe, coñece a miña carencia total de gratitude. El sábeo mellor que ninguén, Joe. Ti non o sabes, Joe, porque non tes motivos para iso, pero ese home si o sabe».
Malia o asno que demostraba ser, chegou a asombrarme que tivese o descaro de falarme deste xeito.
–Diralle vostede: «Joe, deume un encargo que agora vou repetirche. E é que na miña ruína viu o dedo da Providencia. Ao velo soubo que era o dedo da Providencia –aquí moveu a man e a cabeza significativamente cara a min–, e ese dedo escribiu dun modo moi visible: En proba de ingratitude cara ao seu primeiro benefactor e fundador da súa fortuna. Pero este home díxome que non se arrepentía do feito, Joe, de ningún modo. Fíxoo por ser xusto, porque el era bo e benévolo, e outra vez volvería facelo».
–É unha mágoa –contestei burlonamente ao terminar o meu interrompido almorzo– que este home non dixese o que fixera e o que volvería facer.
–Oian vostedes –exclamou Pumblechook dirixíndose ao dono do Xabaril e a William–. Non teño inconveniente en que digan vostedes por todas as partes, no caso de que o desexen, que o fixen por ser xusto, porque eu era home bo e benévolo, e que volvería facelo.
Ditas estas palabras, o impostor estreitoulles vigorosamente a man e abandonou a casa, deixándome máis asombrado que divertido. Non tardei moito en saír eu tamén, e ao baixar pola rúa Principal vin que, sen dúbida co mesmo obxecto, reunira un grupo de persoas ante a porta da súa tenda, quen me honraron con miradas irritadas cando eu pasaba pola beirarrúa oposta.
Pareceume máis atraente que nunca ir ao encontro de Biddy e de Joe, cuxa grande indulxencia cara a min brillaba con maior forza que nunca, tras resistir o contraste con aquel desvergonzado presuntuoso. Amodo dirixinme cara a eles, porque as miñas pernas estaban débiles aínda, pero a medida que me aproximaba aumentaba o alivio da miña mente e parecíame que deixara ás miñas costas a arrogancia e a mentira.
O tempo de xuño era delicioso. O ceo estaba azul, as lavercas voaban a bastante altura sobre o verde trigo e o campo pareceume máis fermoso e apracible que nunca. Entretiñan o meu camiño numerosos cadros da vida que levaría alí e do que melloraría o meu carácter cando puidese gozar dun cariñoso guía cuxa sinxela fe e bo xuízo observase sempre. Estas imaxes espertaron en min certas emocións, porque o meu corazón se sentía suavizado polo meu regreso e esperaba tal cambio que non me pareceu senón que volvía á casa descalzo e desde moi lonxe e que a miña vida errante durara moitos anos.
Nunca vira a escola da que Biddy era profesora; pero a ruela pola que me metín en busca de silencio fíxome pasar ante ela. Desagradoume que o día fose festivo. Por alí non había nenos e a casa de Biddy estaba pechada. Desapareceron nun instante as esperanzas que tivera de vela ocupada nos seus deberes diarios, antes de que ela me vise.
Pero a fragua estaba a moi pouca distancia, e a ela me dirixín pasando por baixo dos verdes tilos e esperando oír o ruído do martelo de Joe. Moito despois de cando debera oílo, e despois tamén de imaxinar que o oía, vin que todo era unha ilusión, porque na fragua reinaba o maior silencio. Alí estaban os tilos e as oxiacantas, así como as abeleiras, e as súas follas movéronse harmoniosamente cando me detiven a escoitar; pero na brisa do verán non se oían as marteladas de Joe.
Cheo de temor, aínda que sen saber por que, de chegar por fin a carón da fragua, descubrina ao cabo, e vin que estaba pechada. Nela non brillaban o lume nin as faíscas, nin se movían tampouco os foles. Todo estaba pechado e inmóbil.
Pero a casa non estaba deserta, senón que, pola contra, parecía que a xente se achase na sala grande, pois unhas brancas cortinas axitábanse na súa fiestra, que estaba aberta e chea de flores. Suavemente achegueime a ela, disposto a mirar por entre as flores; pero, de súbito, Joe e Biddy presentáronse ante min, collidos do brazo.
No primeiro instante, Biddy deu un grito coma se pensase acharse en presenza da miña pantasma, pero un momento despois estivo entre os meus brazos. Chorei ao vela, e ela chorou tamén ao verme; eu ao observar o fermosa e louzá que estaba, e ela notando o pálido e demacrado que estaba eu.
–Que linda estás, querida Biddy!
–Grazas, querido Pip.
–E ti, Joe, que guapo estás tamén!
–Grazas, querido Pip.
Eu mireinos aos dous, primeiro a un e logo a outro, e despois...
–É o día da miña voda –exclamou Biddy nun estoupido de felicidade–. Acabo de casar con Joe.
Leváronme á cociña, e puiden repousar a miña cabeza na vella mesa. Biddy achegou unha das miñas mans aos seus beizos, e no meu ombreiro sentín o doce contacto da man de Joe.
–Aínda non está forte dabondo para soportar esta sorpresa, querida –dixo Joe.
–Debería telo en conta, querido Joe –replicou Biddy–, pero son tan feliz...!
E estaban tan contentos de verme, tan orgullosos, tan conmovidos e tan satisfeitos, que non parecía senón que, por unha casualidade, chegase eu para completar a felicidade daquel día.
A miña primeira idea foi a de dar grazas a Deus por non dar a entender a Joe a esperanza que ata entón me animara. Cantas veces, mentres me acompañaba na miña enfermidade, acudira aos meus beizos! Que irrevogable sería o seu coñecemento disto se el permanecese comigo durante unha hora sequera!
–Querida Biddy –dixen–, tes o mellor marido do mundo enteiro. E se o vises á cabeceira da miña cama..., pero non, non. Non é posible que o ames máis do que o amas agora.
–Non, non é posible –dixo Biddy.
–E ti, querido Joe, tes á mellor esposa do mundo, e farate tan feliz como mereces, querido, nobre e bo Joe.
Este miroume con beizos trémulos e puxo a manga diante dos ollos.
–E agora, Joe e Biddy, como hoxe estivestes na igrexa e vos sentides dispostos a demostrar a vosa caridade e o voso amor cara a toda a humanidade, recibide o meu humilde agradecemento por canto fixestes por min, malia que volo paguei tan mal. E cando vos diga que marcharei dentro dunha hora, porque en breve hei de dirixirme ao estranxeiro, e que non descansarei ata gañar o diñeiro grazas ao cal me evitastes o cárcere e poida mandárvolo, non creades, Joe e Biddy queridos, que se puidese devolvérvolo multiplicado por mil non pagaría máis que un cuarto da débeda que contraín convosco, e que o faría se me fose posible.
Ambos estaban conmovidos polas miñas palabras e suplicáronme que non dixese nada máis.
–Hei de dicirvos aínda outra cousa. Espero, querido Joe, que teredes fillos a quen amar e que algún pequerrecho sentará no recuncho desta cheminea unha noite de inverno e que vos recordará a outro pequerrecho que marchou para sempre. Non lle digas, Joe, que fun ingrato; non lle digas, Biddy, que fun pouco xeneroso e inxusto; dicídelle tan só que vos honrei aos dous polo bos e o fieis que fostes e que, como fillo voso, eu dixen que sería moi natural nel chegar a ser un home moito mellor ca min.
–Non lle diremos –replicou Joe cubrindo aínda os ollos coa manga– nada diso, Pip, e Biddy tampouco llo dirá. Ningún dos dous.
–E agora, malia constarme que xa o fixestes nos vosos bondadosos corazóns, rógovos que me digades se me perdoastes. Deixádeme que oia como me dicides estas palabras, a fin de que poida levar comigo o son delas, e así poderei crer que confiades en min e que me teredes en mellor opinión nos tempos vindeiros.
–Oh querido Pip! –exclamou Joe–. Deus sabe que te perdoo, no caso de que teña algo que perdoarche!
–Amén! E Deus sabe que eu penso o mesmo! –engadiu Biddy.
–Agora deixádeme subir para que contemple por última vez o meu cuartiño e para que permaneza nel só durante algúns instantes. E logo, tras comer e beber convosco, acompañádeme, Joe e Biddy, ata o poste indicador da vila, antes de que nos despidamos definitivamente.
Vendín todo o que tiña, xuntei tanto como me foi posible para chegar a un acordo cos meus acredores, que me concederon todo o tempo necesario para pagarlles, e logo marchei para reunirme con Herbert. Un mes despois abandonara Inglaterra, e dous meses máis tarde era empregado de Clarriker & Co. Pasados catro meses, xa tomara os asuntos baixo a miña exclusiva responsabilidade, porque a viga que atravesaba o teito da sala da casa de Mill Pond Bank onde vivira Provis cesara de tremer a impulsos dos gruñidos e dos golpes de Bill Barley, e alí reinaba absoluta paz. Herbert regresara a Inglaterra para casar con Clara, e eu quedei como único xefe da sucursal de Oriente ata que el regresase.
Varios anos pasaron antes de que eu fose socio da casa; pero fun feliz con Herbert e a súa esposa. Vivín con frugalidade, paguei as miñas débedas e mantiven constante correspondencia con Biddy e Joe. Cando eu tamén fun socio, Clarriker fíxome traizón con respecto a Herbert; entón declarou o segredo das razóns polas cales Herbert fora asociado á casa, engadindo que o tal segredo pesaba demasiado na súa conciencia e non tiña máis remedio que divulgalo. Así, pois, fíxoo, e Herbert quedouse tan conmovido como asombrado, pero non por iso fomos mellores amigos que antes. Non debe crer o lector que a nosa firma era moi importante e que acumulabamos enormidades de diñeiro. Os nosos negocios eran limitados, pero tiñamos excelente reputación e gañabamos dabondo para vivir. A habilidade e a actividade de Herbert eran tan grandes que moitas veces me preguntei como puiden imaxinar nin por un momento que era un home inepto. Pero por fin comprendín que talvez a ineptitude non estivo nel, senón en min.

Nenhum comentário:

Postar um comentário